Beveiligen van drukke plaatsen: meer standaardisatie in de aanpak verhoogt de veiligheid

Beveiligen van drukke plaatsen: meer standaardisatie in de aanpak verhoogt de veiligheid

Een blog door Peter Prak

Op 5 maart 2020 organiseerde het Event Safety Institute (ESI) voor het eerst de workshop ‘Beschermen van evenementen en drukke plaatsen’. In zijn blog ‘Drukke plaatsen beschermen vraagt om keuzes, hoe maak je die?’ ging Teun van Dongen, één van de docenten van de workshop, in op dreigingen, bestuurlijke context, wettelijke kaders, ambities en lichtte hij een set van vragen toe die organisatoren en bestuurders zich bij de voorbereiding op evenementen zouden moeten stellen. In deze blog gaan we in op de manier waarop risico’s op een gestructureerde manier kunnen worden vormgegeven.

Als we kijken naar de beveiliging van evenementen en drukke plaatsen, vallen een aantal zaken op. Uniformiteit en eenduidigheid in de aanpak ontbreekt. Eisen aan plannen qua scope en de risicoinschatting vanuit lokale overheden lopen uiteen. Beveiligingsplannen, als onderdeel van een veiligheidsplan of als separaat document, zijn niet uniform en worden niet of nauwelijks gedeeld. Er wordt weinig tot geen aandacht gegeven aan het delen van ervaringen. Daarbij zijn de ervaring en het kennisniveau bij organisatoren op het gebied van beveiliging wisselend en voelen securityanalyses voor organisatoren van evenementen als ‘branchevreemd’ en tijdrovend. Bij de inzet van externe experts worden wisselende uitgangspunten, inschattingen en ambities gehanteerd. Een standaard ontbreekt. Samengevat: de vakvolwassenheid op dit dossier is nogal laag.

Belang

Deze constatering staat op gespannen voet met het toenemend belang van security in de maatschappij. De focus ligt nu vaak op hoog geweldsspectrumrisico’s als georganiseerde criminaliteit, terrorisme en extremisme. Daar wordt vooral naar de inbreng door de politie of de Rijksoverheid gekeken. De reguliere securityrisico’s zijn veelal buiten schot. Een gezamenlijk en gedragen handvat voor deze securityanalyses ontbreekt. Bestaande handreikingen zijn onvoldoende volledig, zowel van de kant van gemeenten als van de politie.

Kwaliteitsslag

Samengevat: de set van vragen die Teun van Dongen stelt – wat mag en wat moet – worden door politie, veiligheidsregio’s en gemeenten landelijk niet eenduidig ingevuld. Wat een organisator zelf wil  op dit gebied blijf veelal beperkt tot datgene wat moet. Wat een organisator zelf kan wordt minimaal ingevuld, wat anderen kunnen blijft onduidelijk of wordt niet gecoördineerd.

Wat is nodig om op dit dossier een kwaliteitsslag te maken? Voor organisatoren is een gestructureerde aanpak nodig om risicoanalyses uit te voeren en op een te verantwoorden wijze te komen tot beheersmaatregelen. Bovendien dragen een uniform referentiekader en een groslijst van mogelijk mitigerende maatregelen bij aan kennisopbouw binnen de branche en kan de aanpak voortborduren op opgedane ervaringen. Het risico dat potentiële risico’s vergeten worden, wordt daarmee sterk verminderd. Standaardisatie helpt ook in het overleg met gemeenten over de ‘risk appetite’ en draagt bij aan de noodzakelijke focus bij de organisatie van een evenement. Een dergelijke gestandaardiseerde aanpak vermindert ook de belasting in het “papierwerk” voor de organisator.

Risicoanalyse security

De eerste stap betreft een risicoanalyse op het gebied van security. In deze analyse worden daderprofielen en potentiële modus operandi in kaart gebracht, een groslijst van mogelijke securityincidenten opgesteld. Deze groslijst richt zich in eerste instantie op de normale securityrisico’s voor toegang en criminaliteit. In tweede instantie op risico’s die te maken hebben met georganiseerde criminaliteit en zaken als sabotage, extremisme en terrorisme. In afstemming met de politie kan een dreigingsinschatting gemaakt worden voor de onderkende incidenten. Op basis van deze dreiging kan een risicoanalyse worden uitgevoerd die zicht geeft op de gewenste risicobeheersing. Door deze analyse in samenwerking met stakeholders uit te voeren, ontstaat een gezamenlijk beeld voor de verdere aanpak. Hoe mooi zou het zijn als een sector-brede analyse de basis vormt voor de beoordeling van risico’s voor een specifiek evenement?

Risicobeheersing

De uitkomst van de risicoanalyse vormt een goede basis voor de tweede stap, de opzet van de risicobeheersing. Passend bij het profiel van het evenement worden doelstellingen en de ‘risk appetite’ – wat kan wel of niet geaccepteerd worden vanuit zowel gemeente als organisator – vastgesteld. Op basis hiervan kan een set aan mogelijke beheersmaatregelen worden opgesteld. Door vervolgens per locatie de toets te doen op de toepasbaarheid van de beheersmaatregelen kan een keuze daaruit worden gemaakt. Als laatste wordt worden de restrisico’s vastgesteld en beoordeeld of deze passen binnen de risk appetite. Bij het vaststellen van de beheersmaatregelen worden de reguliere risico’s voor toegang en criminaliteit altijd beheerst.  Op basis van de dreigingsinschatting voor de risico’s van georganiseerde criminaliteit en de hoog geweldsspectrum risico’s worden specifiek daarvoor aanvullende maatregelen genomen of voorbereid. Deze aanpak borgt dat niet te veel of te weinig risicobeheersing plaats vindt.

Securityplan

Als derde stap wordt zowel de analyse als de beheersing vastgelegd in het concept securityplan. Hierin worden ook de aanvullende acties benoemd voor het geval een restrisico toch manifest wordt. Dit plan is de basis voor verdere afstemming. Binnen de eigen organisatie voor afstemming met andere veiligheidsrisico’s zoals crowd management en brand, met de zelf ingehuurde beveiligingsorganisatie over inzet en focus van beveiligers, met de politie over communicatie daar waar de dreiging verandert, met de gemeente over vergunningverlening. Na afstemming en synchronisatie kan dit securityplan definitief gemaakt worden.

Een dergelijke opzet kost (eenmalig) een inspanning. Op basis van de ervaringen hoeft bij een gelijksoortig evenement een volgende keer alleen een update plaats te vinden: wat waren de incidenten een vorige keer, zijn er ander typen risico’s bijgekomen, is er een ander type dreiging, leiden aanpassingen in het programma tot een ander profiel? Deze update vraagt een beperkte inspanning zonder dat het kwaliteitsniveau wordt aangetast. Bovenstaande aanpak zal bij de grote(re) evenementen al standaard zijn. Juist de grote hoeveelheid kleinere evenementen kan bij zo’n aanpak de meerwaarde ervaren.

Standaardisatie van de aanpak

Daarnaast zijn nog andere mogelijkheden om tot kennisdeling en -uitwisseling te komen. Het opstellen van het risicoprofiel zal voor verschillende type evenementen anders zijn. Bij de analyse naar daderprofielen, modus operandi en de incidentscenario’s kan gebruik gemaakt worden van een binnen de sector op te stellen standaard. Dit geldt ook voor de potentiële beheersmaatregelen en inrichting van de crisisorganisatie. Hiermee worden onzekerheden zo klein als mogelijk gehouden. Juist door een zekere standaardisatie zal de acceptatie bij de vergunningverlener en haar adviseurs – op dit vlak politie en veiligheidsregio’s – groter zijn. En door het volgen van een procesmatige aanpak worden de bestuurlijke risico’s kleiner.

Voor iedere veelgebruikte locatie kan zo ook een basis beveiligingsprofiel worden opgesteld, dat voor evenementspecifieke risico’s op de locatie moet worden aangevuld. Deze voorgestelde aanpak biedt een antwoord op de vraag die Teun van Dongen opriep: hoe verhoog je de veiligheid en kies je onderbouwd uit de vele beschikbare oplossingen? Het is daarbij niet alleen aan de organisator, maar juist de gezamenlijke aanpak met gemeente en adviserende diensten die leidt tot een afgewogen oplossing.

In de workshop ‘Beschermen van evenementen en drukke plaatsen’ wordt bovenstaande aanpak gevolgd. Ook worden de mogelijke beheersmaatregelen qua aanpak en uitwerking verder uitgediept. De volgende workshop ‘Beschermen van evenementen en drukke plaatsen’ vindt plaats op 9 december 2021 in Utrecht.

Meer nieuws ›