Een blog van Teun van Dongen
Wie verantwoordelijk is voor het beschermen van grote evenementen en drukke plaatsen tegen moedwillige verstoringen, zou heden ten dage gemakkelijk ten prooi kunnen vallen aan keuzestress. Het aanbod aan middelen en methoden om de veiligheid te waarborgen, groeit in een rap tempo. Slimme camera’s detecteren afwijkend gedrag in een menigte, thermische camera’s merken ongewenste indringers in deperimeter op, terwijl drones een ring rondom een evenement kunnen bewaken. En dit is nog maar een bescheiden greep uit de technische mogelijkheden die de afgelopen jaren op de markt zijn gekomen. Daarnaast kan ook de inzet van speciaal getraind personeel een optie zijn; denk aan predictive profiling in en rond een festivalgebied. De mogelijkheden zijneindeloos. Hoe vind je daar als bestuurder, festivalorganisatie ofandere belanghebbende nog je weg in? Hiervoor is eengestructureerde, stapsgewijze aanpak nodig.
Welke dreigingen?
In de eerste plaats is het belangrijk om vast te stellen welke dreigingen om tegenmaatregelen vragen. In een eerdere blogpost hebben we al uitgelegd dat het met betrekking tot de dreiging van terrorisme en extremisme mogelijk is om op basis van patronen in de modus operandi van de beweging in kwestie een inschatting te maken van wat voor soort acties aannemelijk en waarschijnlijk zijn, en welke niet. Deze inschattingen bepalen mede de aard van de maatregelen die er tegenover moeten staan, maar daarmee is de kous niet af.
Randvoorwaarden
Wat mogelijk, zinvol en effectief is, hangt bijvoorbeeld ook af van de bestuurlijke en organisatorische voorwaarden en omstandigheden
waaronder een evenement plaatsvindt. Gezien het grote aantal partijen dat vandaag de dag betrokken is bij evenementen of bij de dagelijkse gang van zaken op drukke plekken, is het belangrijk om te weten wat een evenement of drukke plaats aan maatregelen toelaat.
Zo is er bijvoorbeeld de vraag wat de missie en de ambities van de betrokken partijen zijn. Zijn de doorstroming en de bewegingsruimte van festivalgangers het belangrijkst, of doet de festivalorganisatie misschien aan een vorm van dienstverlening die belangrijker is dan het tempo waarin het publiek langs een kassa, een stand of een ingang trekt? En wat moet het evenement uitstralen? Moeten de beveiligingsmaatregelen zichtbaar zijn zodat mensen zich beschermd weten, of is het juist beter om de beveiligingsmaatregelen minder zichtbaar te maken, zodat mensen niet het idee hebben dat er sprake is van een dreiging tegen het evenement dat ze bezoeken? Onderzoek heeft uitgewezen dat mensen, afhankelijk van de situatie, verschillend reageren op beveiligingsmaatregelen. Zichtbare maatregelen zorgen voor een verhoogd veiligheidsgevoel in situaties waarin een dreiging goed voorstelbaar is, maar in ogenschijnlijk veilige situatie zorgen beveiligingsmaatregelen juist voor ongerustheid onder het publiek. Simpel gezegd, een evenement waar bijvoorbeeld veel voetbalsupporters op af komen, vraagt om meer zichtbare maatregelen, terwijl bij een cultureel festival minder zichtbare maatregelen gepast zijn.
Wettelijk kader
Een ander soort voorwaarde die mede de keuze voor de beveiligingsmaatregelen rond een evenement zouden moeten bepalen, wordt gevormd door de wettelijke bepalingen en de regelgeving die van toepassing zijn op het evenement. Sommige dingen mogen wel, andere niet en weer andere zijn juist verplicht. Een andere stap in het besluitvormingsproces omtrent veiligheidsmaatregelen is het in kaart brengen van deze voorwaarden, want ook die zijn van invloed op het uiteindelijke besluit. Mag beveiligingspersoneel bijvoorbeeld optreden in de openbare ruimte en wat zijn dan hun bevoegdheden? Wie mag de camerabeelden op een station of in een binnenstad uitkijken en hoe wordt de bescherming van de privacy van voorbijgangers gewaarborgd?
Aanwezige voorzieningen
Verder valt er nog te denken aan de veiligheidsmaatregelen, -protocollen en -voorzieningen die mogelijk al van kracht zijn. Wat is het aanwezige niveau van de beveiliging en voor welke dreigingen is dat niveau voldoende? En als het niet voldoende is, is de oplossing dan dat er iets nieuws bij moet komen of is het eerder zaak om ervoor te zorgen dat in crisissituaties andere partijen, bijvoorbeeld de nood- en hulpdiensten, hun middelen snel in kunnen zetten? Met andere woorden, moet de evenementenorganisatie zelf haar capaciteiten uitbouwen of is het vooral een kwestie van zorgen voor goede contacten en coördinatie met andere partijen? Op deze manier weegt ook de inbreng van partijen in de omgeving mee in het besluitvormingsproces en kan bijvoorbeeld worden geïnvesteerd in effectieve respons en samenwerking ná het plaatsvinden van een incident.
Budget
En dan zijn er natuurlijk nog de kosten. Wat laat het budget aan maatregelen toe, en wanneer zijn investeringen ter bevordering van de veiligheid te verdedigen? Niemand zal tegenspreken dat veiligheid op evenementen en andere drukke plekken belangrijk is, maar het geld is ook een keer op. Zeker met het langzamerhand overweldigende aanbod kan geen enkele organisatie alle mogelijke maatregelen betalen. Daarbij is het bij evenementen nog zo dat ze doorgaans niet al te lang duren, en juist dan is het logisch zichzelf de vraag stellen wanneer een maatregel de investering waard is. En is het misschien mogelijk om de kosten samen met anderen te dragen, bijvoorbeeld op permanent ingerichte evenementenlocaties waar de maatregelen al aanwezig zijn?
Gestructureerde benadering
Meer in algemene zin komt het erop aan alles te weten te komen wat nodig is om tot een gedegen besluit te komen. Dit kan is mogelijk aan de hand van een aantal eenvoudige vragen, waarbij elke vraag correspondeert met een belangrijk element in de context van het evenement. Voorbeelden van dergelijke vragen zijn: ‘wat wil ik?’ (missie en ambities), ‘wat mag ik?’ (wettelijke bepalingen), ‘wat moet ik?’, ‘wat kan ik (zelf)’ (basisniveau veiligheid) en ‘wat kunnen anderen?’ (capaciteiten van partners). Vragen als deze vormen de basis voor een meer gestructureerde benadering om te komen tot de juiste beslissing over wat er nodig is om bezoekers van een drukke plek of een evenement tegen dreigingen en gevaren te beschermen. Zeker in tijden waarin de belangen groot zijn, evenementen steeds talrijker, groter en complexer worden en het aanbod aan maatregelen, benaderingen en concepten steeds rijker wordt, is het belangrijk om aan de hand van een doordacht stappenplan tot een besluit te komen. Op die manier is het mogelijk om uit de vele beschikbare veiligheidsoplossingen juist die oplossingen te vinden die passen bij het evenement dat bescherming nodig heeft. Bovendien is de onderbouwing zeer expliciet, wat betekent dat de uiteindelijke beslissing prima te verdedigen is in contacten met partijen die op wat voor manier dan ook hun medewerking moeten verlenen. Onzekerheid is onvermijdelijk, maar het is de combinatie van onderbouwing en transparantie die maakt dat een gestructureerde benadering aan de hand van een aantal basale vragen tot de best haalbare resultaten kan leiden.
Tijdens de workshop Beschermen van evenementen en drukke plaatsen krijgt u handvatten voor het uitvoeren van de stapsgewijze aanpak uit aan de hand van realistische situaties en dreigingen. Meer informatie en inschrijven