Een blog van Syan Schaap, Event Safety Institute
Zeven jaar na het verschijnen van de landelijke handreiking evenementenveiligheid is de herziene versie verschenen. Een goed moment om door te pakken. Gemeenten en hun adviserende partners zien ruimte voor diverse concrete verbeteringen in het complexe evenementendossier, zo blijkt uit een enquête die we onlangs samen met SDU hebben gehouden.
Op donderdag 1 november 2018 kwamen ruim 200 professionals van gemeenten, adviserende diensten, kennisinstituten en event professionals bij elkaar voor wat zo langzamerhand een belangrijke jaarlijkse landelijke netwerkdag is geworden: het jaarcongres evenementenveiligheid. Dit was ook hét moment om elkaar te bespreken wat er goed gaat en welke ontwikkelingen nog nodig zijn om de veiligheid op evenementen goed te waarborgen.
Kort voor het jaarcongres is de herziene versie van de landelijke handreiking evenementenveiligheid gepubliceerd: de HEV 2018. Sinds 2011 biedt de HEV een gedegen kader voor het uitvoeringsproces van vergunningverlening en het waarborgen van de evenementenveiligheid. De actualisatie van de HEV beslaat onder meer het herijken van het stapsgewijze procesmodel van 7 naar 8 stappen.
Bij de evaluatie van het gebruik van de HEV in 2016 bleek opvallend veel behoefte te bestaan voor verdere inhoudelijke ontwikkeling op uitvoeringsaspecten binnen het dossier evenementen. De doelgroep, bestaande uit gemeenten en hun adviserende diensten, vroeg om een meer dwingend kader dat het proces structureert. Ook werd de concrete behoefte aan meer uniformiteit in normen en richtlijnen en een wens om meer inhoudelijke kaders aangegeven.
Ter voorbereiding op het jaarcongres evenementenveiligheid hielden ESI en SDU juist daarom een enquête onder deelnemers, met als centrale vraag: wat vindt u dat nodig is om de aanpak van evenementenveiligheid verder te professionaliseren? De respons daarop geeft een concreet beeld van wenselijke ontwikkelstappen die nog te maken zijn. Ik bespreek de meest opvallende uitkomsten, het rapport met alle resultaten vindt u in onze kennisbank.
Wat er moet gebeuren
Diverse eerdere onderzoeken, van inspecties en de Onderzoeksraad voor Veiligheid, maakten de afgelopen jaren duidelijk dat er nog veel beter kan in de vergunningverlening van evenementen. Wij vroegen respondenten welke concrete verbeterpunten zij daarbij zien. De top drie:
- Het uitvoeren van de risicoanalyse als vast onderdeel van het proces (45%);
- Het opstellen van evenementenbeleid met duidelijke kaders voor veiligheid (38%);
- Naast de vaste adviseurs, ook advies vragen aan specialisten, zo nodig private partijen (33%).
De aangegeven ontwikkelbehoeften zijn herkenbaar uit onze praktijk. Ook de HEV 2018 stelt dat een risicoanalyse onderdeel moet uitmaken van de voorbereiding van een risico-evenement. In den lande zijn diverse regio’s wel al ver gevorderd in de ondersteuning van gemeenten op dit punt; dan lijkt het vooral zinvol om ook binnen de context van de veiligheidsregio door te pakken.
Ook beleid ontwikkelen scoort hoog. Met name de inspecties maakten in 2016 een duidelijk punt van het belang van evenementenbeleid als communicatief sturingsmiddel voor het waarborgen van veilige evenementen. Onze respondenten onderschrijven dit belang. Hoe zij tot beleid kunnen komen blijft vooralsnog een zaak van individuele gemeenten. Wellicht kan er op dit punt meer worden gedaan aan het uitwisselen van ervaringen met peers.
Een flinke groep respondenten vindt het advies vragen aan anderen dan de standaard adviseurs ook een belangrijk ontwikkelpunt. Maar bij wie kan je dan terecht voor welke kennis en hoe check je of de adviseur echt onafhankelijk en deskundig is? Hier ligt mijns inziens een rol weggelegd voor de veiligheidsregio, om haar kennisinfrastructuur ten dienste van gemeenten verder uit te bouwen met deskundige en betrouwbare netwerkpartners.
Hulpmiddelen
Vervolgens is gevraagd op welke punten er behoefte is aan concrete hulpmiddelen in de aanpak van evenementen vanuit de overheid. Diverse hulpmiddelen scoorden hoog:
- hulpmiddel voor de organisatie en procesinrichting van het evenementenproces in gemeenten (45%);
- voorbeelden / formats voor een goed veiligheidsplan (43%);
- hulpmiddel voor het uitvoeren van een risicoanalyse (38%);
- hulpmiddel voor beleidsmatige borging van veiligheid op evenementen (32%);
- voorbeelden / formats voor het opstellen van een advies (29%).
Hoewel de HEV 2018 in haar opzet aansluit bij de hoogst scorende behoefte op dit punt, maken deze resultaten ook duidelijk dat er onder een flink deel van de doelgroep behoefte is aan meer concrete hulpmiddelen. In de basis zou dit uniform kunnen zijn (denk aan een format advies, veiligheidsplan of risicoanalyse), in de uitvoering blijft het altijd maatwerk. De doorontwikkeling en kennisdeling op dit vlak kan ook goed op regioniveau worden opgepakt. Het start met de belangrijke stap dat binnen de regio uniforme hulpmiddelen worden gebruikt, die consistente samenwerking en kennisuitwisseling tussen alle betrokkenen ten goede komen (overigens gebeurt dit al in een aantal regio’s).
Wie is nu aan zet?
We vroegen de respondenten bij wie het heil nu vandaan moet komen. Traditioneel en qua formele bevoegdheden ligt in ons land de bal vrij sterk bij gemeenten en respondenten vinden dit ook in meerderheid goed: 66% vindt dat vooral de gemeenten onderling meer afspraken moeten maken over eenduidigheid in beleid en procedures. Dit veronderstelt wel voldoende urgentie bij gemeenten om met elkaar meer zaken af te stemmen en tijd te investeren om nieuwe hulpmiddelen te ontwikkelen. Met de stelling dat gemeenten vooral zelf moeten bepalen wat ze doen was 27% het eens.
Ook de rol van de veiligheidsregio kan voor velen nog wel sterker: bijna 34% vindt dat de veiligheidsregio meer in the lead mag komen in het bijdragen aan een uniforme aanpak van evenementenveiligheid. Ik vermoed wel dat dit vrij sterk kan verschillen per regio; sommige regio’s hebben die lead al stevig gepakt, terwijl in andere regio’s misschien nog wel een behoefte open ligt die vraagt om nadere invulling. Juist op de schaal van de regio kan vaak gemakkelijker capaciteit worden vrijgemaakt om hulpmiddelen te ontwikkelen ten dienste van álle gemeenten.
Landelijk niveau
Slechts een kwart van de respondenten ziet een nadrukkelijkere rol voor de Rijksoverheid weggelegd, om gemeenten te ondersteunen op dit thema. Ik snap de aarzeling van velen, evenementen zijn immers sterk lokaal geworteld en berusten op de gemeentelijke autonome bevoegdheid tot het toestaan van activiteiten in de publieke ruimte. Dit is overigens dezelfde wederkerige aarzeling die de centrale overheid voelt om invulling te geven aan een thema waar de lokale bevoegdheden de boventoon voeren.
Desondanks denk ik dat het wijs zou zijn als ook op landelijk niveau meer kennis ontsloten wordt en professionals meer op weg geholpen worden in het woud aan rapporten, handreikingen en procesbeschrijvingen dat wij inmiddels kennen in Nederland. De concrete behoefte bij gemeenten blijkt immers te bestaan in ondersteuning bij het vertalen van de verschillende aanbevelingen en richtinggevende kaders naar in de praktijk hanteerbare best practices en instrumenten.
Meer regionale uniformiteit in de aanpak komt de consistentie en transparantie in samenwerking en uitvoering ten goede terwijl er nog voldoende ruimte blijft voor de vaak wenselijke couleur locale in de uitvoering van het evenementendossier.
Dat centrale sturing door de landelijke overheid minder voor de hand ligt neemt niet weg dat ook een landelijke kennisinfrastructuur wenselijk is. Een rol voor de VNG op dit punt kan misschien wel ‘ns rekenen op behoorlijk wat draagvlak.