In Nederland wordt de vraag naar een vuurwerkverbod steeds groter. Momenteel verschillen per gemeente de regels rondom het afsteken van vuurwerk. Centraal georganiseerde vuurwerkshows worden gezien als een goed alternatief, maar zijn gezien diverse incidenten van afgelopen jaarwisseling niet zonder risico.
De bestuurlijke roep om het massaal afsteken van vuurwerk door consumenten niet meer toe te staan lijkt ieder jaar groter te worden. Uit een enquête van de Vereniging Nederlandse Gemeente (VNG) blijkt dat 65 procent van de burgmeester een voorstander is. Maatschappelijk lijkt er op dit thema veel verdeeldheid te bestaan.
Sinds 2019 is het besluit tot een vuurwerkverbod aan de gemeente zelf. De Rijksoverheid kwam tot dit besluit omdat er in gemeenten een wisselend beeld is van de jaarwisseling. Wanneer een gemeente oordeelt dat het nodig is om gevaar, schade of overlast en milieuvervuiling te voorkomen dan staat zij in het recht om een lokaal vuurwerkverbod in te stellen. In een aantal gemeentes was het verboden om vuurwerk af te steken. Overigens werd vuurwerk in deze gemeenten alsnog massaal afgestoken.
Vuurwerkshows als oplossing
Steeds meer steden, waaronder Rotterdam, Zoetermeer, Apeldoorn, Tilburg en Hilversum, introduceren centraal georganiseerde, publieke vuurwerkshows als oplossing, om consumenten te weerhouden van het zelf afsteken van vuurwerk. Helaas konden de shows in Nederland dit jaar niet doorgaan door de harde wind. Dergelijke publieke vuurwerkshows zijn echter niet zonder risico’s, zoals zichtbaar afgelopen jaarwisseling in Londen, Melbourne en Sydney. In alle drie deze steden kwamen bezoekers in gevaarlijke situaties terecht.
Incidenten jaarwisseling ’22-‘23
In Londen was er bij de Londen Eye een 12 minuten durende vuurwerkshow tijdens de jaarwisseling. Er waren zes zones aan weerszijden van de Theems gecreëerd waar meer dan 100.000 feestvierders met een toegangskaartje het vuurwerk konden aanschouwen. Kennelijk was dit niet voldoende, want een menigte liep hekken van deze afgeschermde locaties omver om richting de London Eye te komen waar de vuurwerkshow plaatsvond. Aanwezige stewards en politieagenten probeerden tevergeefs om deze menigte tegen te houden.
In Sydney waren er, naar verwachting, meer dan een miljoen mensen op de been om het nieuwjaarsvuurwerk te bekijken. Op oudejaarsavond werd om 19.00 uur de stad al als “vol” verklaard, wat meestal pas rond 23.00 uur gebeurt. The Rocks, een historische wijk in de schaduw van Sydney Harbour Bridge, was alleen te betreden met een kaartje tijdens oudejaarsavond. Net voor middernacht ontstond hier een crowd crush toen een grote groep mensen zich een weg baande door een open beveiligingspoort.
In het Central Business District in Melbourne hadden zo’n half miljoen mensen verzameld om het vuurwerk te bekijken. Een menigte die op weg was naar de vuurwerkshow werd omgeleid richting een smalle voetgangerstunnel. Tussen 23.00 en middernacht stonden de aanwezigen opeengepakt in de tunnel en konden zij geen kant op. Mensen uitten op sociale media hun zorgen over de “angstaanjagende” ervaring.
Tekst gaat verder onder de afbeelding.
Risicoanalyse
Dit soort situaties laten zien dat een vuurwerkshow niet onderschat moet worden en van een goed plan voorzien moet zijn. In Nederland dient een vergunning aangevraagd te worden om bedrijfsmatig vuurwerk af te steken. Online is een stappenplan te vinden voor het organiseren van een vuurwerkshow, maar er wordt nergens gesproken over goede planvorming en voorbereiding.
Wanneer een crowd op een plek samenkomt om het vuurwerk te bekijken, dan zal er een vorm van crowd management nodig zijn om de veiligheid te waarborgen. Aan de hand van verschillende factoren zoals de routes, de beschikbare ruimte, de verwachte verplaatsingen en het profiel van het publiek zal er een risicoanalyse moeten worden uitgevoerd om de risico’s in kaart te brengen. De risicoanalyse heeft een belangrijke functie in de voorbereiding op incident- en crisisbeheersing, maar ook in het vroegtijdig onderkennen verminderen van potentiële gevaren. Analysemethodes zoals RAMP en DIM-ICE kunnen daarin goede hulpmiddelen zijn.
Crowd management als randvoorwaarde
Een vuurwerkshow kan, al dan niet in combinatie met een landelijk vuurwerkafsteek- en verkoopverbod, een goed alternatief zijn om de overlast en het gevaar door het afsteken van vuurwerk te verminderen. Het kan de druk verlichten op de hulpdiensten. Incidenten van afgelopen jaarwisseling tonen echter aan dat een gedegen voorbereiding met een risicoanalyse, en een stevig crowd management-plan belangrijke randvoorwaarden zijn om zo’n soort evenement veilig te laten verlopen.