Evenementen hebben de afgelopen twee jaar niet, of slechts met een waslijst aan beperkende maatregelen, plaats kunnen vinden. Kunnen we met betrekking tot feestende bezoekers verwachten dat de risico’s zijn veranderd ten opzichte van uitgaan pre-corona? Ruben van Beek (wetenschappelijk medewerker Nationale Drug Monitor van het Trimbos Instituut) geeft ons inzicht in wat wij kunnen verwachten van uitgaansgedrag post-corona. We vroegen Kees Arts (evenementencoördinator Veiligheidsregio Brabant Noord en – Zuidoost) en Joran van Geffen (voorzitter VT Den Bosch tijdens Carnaval 2022) wat zij hebben waargenomen tijdens Carnaval 2022. Het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) vult aan met handige tools voor veilig uitgaan.
Het grote verschil met uitgaan ten opzichte van 2019 na de gesprekken met van Beek, van Geffen en Arts lijken samengevat te kunnen worden in drie factoren: ontlading, overprikkeling en ontwenning. Na twee jaar weer kunnen feesten ‘als vanouds’ kan zorgen voor een (euforische) ontlading die gepaard kan gaan met overmatig alcohol- of drugsgebruik. Overprikkeling van geluid, van de hoeveelheid mensen en van de sociale interactie speelt ook mee in de gemoedstoestand van bezoekers. Mensen raken overprikkeld en kunnen sneller vermoeid, angstig of agressief reageren. Tot slot is er sprake van ontwenning, want de tolerantie voor alcohol is bij de meeste personen niet zo hoog als dit voorheen was. Onderzoek bij het Trimbos heeft aangetoond dat bij de meeste mensen het drinkgedrag niet is veranderd, maar de groep die minder is gaan drinken is wel groter dan de groep die meer is gaan drinken tijdens de pandemie. Met als mogelijk gevolg dat mensen net zoveel drinken als dat ze voor de pandemie deden en door ontwenning dan in grotere mate tegen negatieve effecten oplopen zoals onwel wordingen, agressie met gevolg tot vechtpartijen en ongelukken door verlies van realiteit. Het CCV herkent dat beeld en waarschuwde daar vorig jaar al voor na de horeca openstelling in de weekenden van 26 juni en 3 juli.
Bevrijdingsweekend
Carnaval werd in grote delen van het land gevierd als een “bevrijdingsweekend”. Dit omdat de vrijdag voor het carnavalsweekend de grootste beperkingen (1,5m afstand, placeerverplichting en mondkapjesplicht) werden opgeheven. Dat mensen weer mogen feesten en dat we weinig meer gewend zijn, zagen ze in Den Bosch terug in de verslagen van de EHBO-posten. De organisatie registreerde 100 zorgvragen meer ten opzichte van carnaval in 2020. In 2020 in totaal 323, nu was dat 440. Bij dit totale aantal is het zelfzorg zoals pleisterplakken en zorgcontacten meegenomen. De zorgvragen verschillen van snijwonden, breuken en kneuzingen. Veel hiervan is terug te leiden tot overmatig alcoholgebruik. Van Beek reageert: ‘verschillende middelen geven verschillende risico’s. Bij overmatig alcoholgebruik kunnen mensen sneller boos of agressief worden, dat in combinatie met overprikkeling door muziek en de hoeveelheid mensen kan worden versterkt.’ Dat carnaval ook het weekend werd waarop de meeste coronamaatregelen kwamen te vervallen zorgde voor nog meer ontlading. ‘Geplaceerd op 1,5 meter een biertje drinken op een terras was eerder wel toegestaan, maar dit is niet te vergelijken met de hoeveelheid drank die men bij een reguliere carnaval consumeert.’, aldus Arts. ‘We zien dat het overdag allemaal goed gaat. In de avond komt het kantelpunt tussen 19:00 en 21:00 uur ’s avonds. Dan starten de meeste vechtpartijen en registreren we onwelwordingen.’
Jongeren en ouderen
Er is een grote groep bezoekers die tijdens de pandemie meerderjarig zijn geworden. ‘De komende maanden is er een relatief grotere groep die voor het eerst uitgaan. Zij zijn nog nooit op een evenement geweest en kennen vooral zichzelf en de omgeving nog niet. Hun eigen grenzen, hoe zij zich sociaal verhouden tot anderen en hoe zij zich bewegen over het terrein. De groep die het uitgaan nog moet leren is groot’, aldus van Beek.
De onervarenheid van deze lerende groep maakte ook zorgen los bij de organisatie van carnaval. In Brabant bleek uiteindelijk dat niet alleen jongeren de oorzaak waren van alcohol gerelateerde incidenten, ook volwassenen hebben een lagere tolerantie gekregen. Gemiddeld hebben ze in Den Bosch 10 minderjarigen per dag op de EHBO-post gezien met overmatig alcoholgebruik, kneuzingen en lichte verwondingen. Dit getal is echter lastig om af te zetten tegenover het bezoekersprofiel. Carnaval is een maatschappelijke viering en geen evenement, en dus ook geen ticketverkoop. Daarnaast is de telling van minderjarige bij de EHBO pas dit jaar meegenomen.
EHBO-post ontlast de zorg
Op een festival is het een vergunningvereiste dat de organisator een EHBO-post inricht. Carnaval is een maatschappelijke gebeurtenis dat overal plaatsvindt. In het stadscentrum voorzien horecaondernemingen met een buitentap bezoekers van een biertje. De verschillende plaatsen in de stad waar bezoekers zich verzamelen is dus een grijs gebied. ‘Des te belangrijker dat de gemeente daarin voorziet.’ laat Van Geffen weten. ‘De EHBO-post in de binnenstad zorgt dat het ziekenhuis niet overbelast raakt.’ In totaal zijn 21 van de 33 ambulance meldingen bij de EHBO-post in centrum van Den Bosch afgehandeld. Dit zorgt dus voor verlichting van de druk op de ambulance en SEH’s
Veilig voordenken: risico’s en maatregelen
Middels een panelgesprek georganiseerd door het Trimbos is een InfoGraphic gemaakt met 9 risico’s en 7 maatregelen over veilig uitgaan post-corona. Leden van dit panel bestonden uit experts uit het uitgaansleven, de evenementensector, horeca, politie, (verslavings)zorg, EHBO-diensten, beveiliging, gemeente, gedragswetenschap en het studentenleven. Van Beek licht een aantal uitkomsten van het panelgesprek toe.
In twee jaar tijd is veel expertise vertrokken uit de evenementenbranche. In sommige gevallen zijn de lege plekken (nog) niet opgevuld. In de gehele evenementensector zijn er tekorten in capaciteit en personeel met ervaring. Zo ook voor barpersoneel en beveiliging. ‘Wanneer stop je met schenken van alcohol? Hoe ga je met je publiek om en herken je dat iemand teveel gebruikt heeft?’ Het CCV signaleerde dit knelpunt vorig jaar juli ook al. De aanpak van dronkenschap is één van de aandachtspunten in het Nationaal Preventie Akkoord. “Bij een volgende heropening dient er dan ook meer aandacht te zijn voor bijvoorbeeld het niet doorschenken van alcohol,” zei het CCV toen. Om horecamedewerkers te trainen om dronkenschap op tijd te herkennen, ontwikkelde het CCV de 360 graden video ‘Doorschenken’. De training biedt horecamedewerkers handvatten om te zien wanneer iemand te dronken is en je die persoon beter geen alcohol meer kunt geven. Niet alleen bij barpersoneel ligt een taak. Ook ziet Van Beek liever meer mobiele EHBO in het veld. ‘Als de mensen en middelen er zijn zou ik eerder dan normaal checken of het goed gaat met de bezoekers. Je kunt heel proactief optreden in het veld door gesprek aan te gaan en informatie te verstrekken. Wat mogelijk leidt tot minder mensen die de post met ergere alcohol- en drugs gerelateerde problemen hoeven op te zoeken.’
Van vanuit medisch en veiligheidsopzicht is ‘geen gebruik geen risico’, maar de realiteit geeft een ander beeld. Als je weet dat het type bezoeker van jouw evenement toch veel alcohol drinkt en/of drugs gebruikt, raadt Van Beek aan informatie over gebruik van middelen beschikbaar te stellen. Dit omdat de meeste druggerelateerde incidenten hebben te maken met een gebrek aan kennis. Tegen overprikkeling bij bezoekers (met of zonder middelen gebruik) raadt Van Beek aanpassingen op het terrein aan: ‘In het algemeen versterken alcohol en drugs je emoties en kun je de realiteit uit het oog verliezen. Ben je moe of zit je niet lekker in je vel dan verhoog je de kans op een minder leuke avond als je daarbij ook nog alcohol of andere middelen gebruikt. Organisatoren kunnen hierop inspelen door meer rustplaatsen en zitmogelijkheden te creëren.’
Post-Corona
Kees Arts en Joran van Geffen verwachten dat feesten die de komende maanden gaan plaatsvinden niet meer zullen afwijken van het beeld dat we kennen van voor de pandemie: ‘De combinatie van het ‘bevrijdingsweekend’ en carnaval is uitzonderlijk. Voor evenementen als Koningsdag en Bevrijdingsdag verwachten we dat er geen afwijkende risico’s zijn anders dan die we van voor de pandemie kennen.’ Van Beek sluit zich hierbij aan: ‘De zin om te feesten is niet verdwenen, mensen hebben nog steeds vriendengroepen waarmee ze op stap gaan en favoriete artiesten die ze willen zien en horen. We zullen de komende maanden moeten wennen, maar daarna zal het weer enigszins normaal gaan worden.’ Toch nog zorgen over het uitgaan post corona? De online Keuzewijzer Veilig Uitgaan van het CCV helpt je de aanpak te kiezen die het beste aansluit bij de problemen in jouw uitgaansgebied en is ontwikkeld voor gemeenteambtenaren met Veilig uitgaan in portefeuille. Politie, horeca, beveiliging en andere organisaties actief in het uitgaansleven.