Met de terugkeer van drukte in binnensteden, op toeristische hotspots en in natuurgebieden staat het ruimtegebruik opnieuw ter discussie. Hoe leid je alle terugkerende bezoekersstromen in goede banen? Kunnen de terrassen de extra ruimte blijven innemen die horeca tijdens de pandemie hebben gekregen? Blijven delen van binnenstad verkeersvrij zodat voetgangers meer ruimte houden? We zetten de lessen die we hebben geleerd over het slim omgaan met de openbare ruimte nog eens op een rijtje.
Al eerder schreven we een blog over de lessons learned van druktebeheersing op toeristische hotspots. Ook dit jaar kunnen we weer geleerde lessen trekken om de openbare ruimte optimaal te gebruiken ten behoeve van de veiligheid, leefbaarheid en bezoekersbeleving. In Amsterdam geldt al een hotelstop. Het toeristische aanbod in de winkelstraten wordt teruggedrongen, kroegentochten en rondleidingen op de Wallen zijn verboden en al langer geldt dat op straat geen alcohol gedronken mag worden. Als we buiten de grenzen van Nederland kijken, zien we dat Venetië vanaf juni 2022 bezoekers voor het populaire centrumgebied met entreekaartjes gaat werken en een maximum voor het aantal bezoekers stelt. Deze opvallende maatregelen worden ingezet om overtoerisme te bestrijden. Zulke heftige maatregelen lijken voor andere drukke plaatsen niet nodig, maar wat kunnen andere hotspots wel doen om tijdig meer ruimte te creëren of behouden?
- Integrale aanpak van drukte is noodzakelijk
In één gebied kunnen veel partijen betrokken zijn. Denk aan de gemeente en haar verschillende afdelingen, Staatsbosbeheer, horeca, ondernemers, eigenaren van private parkeerplaatsen en meer. Betrokken verantwoordelijken en stakeholders bepalen voor ieders eigen domein de mate van relevantie en de uitdagingen in het beheersen van drukte. Druktebeheersing raakt alle verschillende domeinen en daarom onderschrijven we het belang van samenwerking. Tijdens de coronapandemie zagen we dat op veel plaatsen projectgroepen ‘drukte’ werden ingesteld, met participanten van onder meer economie, veiligheid, verkeer en centrummanagement van de gemeente. Zo snel als ze kwamen, zijn de meeste ook alweer afgeschaald. Voor drukke hotspots kan het ook zeker na de pandemie van belang zijn om in projectgroepen samen te komen. Wellicht in andere vorm en met een andere frequentie van samenkomsten dan tijdens de pandemie. Om stappen te kunnen (blijven) maken is het noodzakelijk dat één persoon in deze samenwerking actieverantwoordelijke is en het proces bewaakt om te voorkomen dat de actieve houding verslapt. Geleerde les: voor het beheersen van drukte in de openbare ruimte is het van belang om met alle betrokkenen uit het gebied samen te komen om de beeldvorming van de drukte op locatie en haar uitdagingen zo compleet mogelijk te maken. Vervolgens kunnen beleid en maatregelen in samenhang worden bepaald.
Burgermeester van Breda, Paul Depla, over ‘ruimtemakers’ in binnenstad en recreatiegebieden als onderdeel van het ESI Jaarcongresprogramma.
- Ken de knelpunten
Waar verwacht je de knelpunten voor jouw stad, reactiegebied of andere toeristische hotspots? Het is belangrijk om te analyseren wat de knelpunten zijn en data te verzamelen van bezoekersaantallen op piekmomenten. Zo kan je bijvoorbeeld in de aanwezige parkeervoorzieningen de vervoerstromen bij de in- en uitstroom registreren. Dit onder de noemer “meten is weten”. Houd deze data actueel, want ook het bezoekersgedrag verandert over tijd. Blijf alert op het functioneren van jouw gebied in de praktijk, tegen het licht van het bezoekersgedrag dat hierbij wordt waargenomen en stel zo nodig bij. Voor bezoekersmanagement is het van belang om te inventariseren welke knelpunten en risico’s er zijn op het gebied van instroom, verblijf en uitstroom van de bezoekers. Hiervoor kun je het internationaal veel gehanteerde DIM-ICE risicoanalysemodel gebruiken. Door toepassing van dit model breng je per fase (instroom, circulatie, uitstroom) in kaart hoe het Design (inrichting), Informatie (communicatie) en Management (aansturing ter plaatse) is geregeld. Geleerde les: door een beeld te maken van de voorzienbare knelpunten zal je niet verrast worden door drukte en maak je risico’s beheersbaar door de juiste voorbereidingen te treffen. Een uitgebreid stappenplan voor het gebruik van het DIM-ICE model ten behoeve van je bezoekerslocatie vind je terug in de Handreiking Bezoekersmanagement van het NBTC.
DIM-ICE analyse voor een fictieve locatie uit de Handreiking Bezoekersmanagement van het NBTC.
- Laat je niet verrassen door drukte
Door het vervallen van de 1.5 meter afstandsnorm is veel meer ruimte ontstaan. Tegelijkertijd zien we dat het toerisme weer langzaam toeneemt en mensen er graag en makkelijker op uit gaan. Hoeveel bezoekers je kunt verwachten hangt van een aantal factoren af. Denk bijvoorbeeld aan een koopavond, feestdagen, vakantieperiodes en weekenden, (uitverkoop)evenementen en het weer. Veel van deze zaken zijn vooraf bekend en ook de gevolgen zijn (deels) te voorspellen. Denk aan de eerste zonnige dag in het voorjaar die de stadsparken doet volstromen en bij hoge temperaturen files richting de stranden veroorzaakt. Zo ook bij de eerste mooie herfstdag in najaar die veel bezoekers richting de bossen trekt. Dit is te voorspellen en dus kan je je erop voorbereiden, Geleerde les: wees bedacht op de hoeveelheid bezoekers die jouw locatie kan ontvangen en wanneer piekmomenten kunnen ontstaan over de dag, week of maand. Breng factoren in kaart die kunnen voorspellen dat jouw locatie druk wordt.
- Werk met druktescenario’s
Door te analyseren over welke bezoekerscapaciteit jouw gebied kent en hoeveel bezoekers er daadwerkelijk komen, kunnen er verschillende druktescenario’s worden opgemaakt. Dit kan aan de hand van beschikbare data van het gebied. Bijvoorbeeld de vierkante meters aan verblijfsruimte die het gebied telt, of bijvoorbeeld aan de hand van beschikbare parkeerplaatsen. Aan elk druktescenario, variërend van groen, oranje naar rood kun je de inzet van mensen, middelen en maatregelen koppelen. Een scenario-uitwerking kan bijvoorbeeld duidelijkheid geven over wanneer toegangswegen afgesloten moet worden en wie de afsluiting plaatst op welk moment.
Geleerde les: inzet van mensen, middelen en maatregelen is niet altijd nodig. Op momenten dat het rustig is in een gebied is dit onnodig en geeft mensen het idee dat de inzet dan ook niet relevant is. Door inzet slim af te stemmen op drukte zorg je ervoor dat je efficiënt te werk gaat.
Of het nu gaat om terrasruimte of het weren van auto’s in de binnenstad, om ruimte te creëren is het van belang dat je je voorbereidt in samenwerking met betrokkenen en de knelpunten in de praktijk kent. Door voor te denken over drukte, word je niet overrompeld door voorzienbare drukte. Door tot slot een vast draaiboek voor drukke dagen te hanteren waarin druktescenario’s worden uitgewerkt kun je de ruimte behouden op jouw hotspot. Meer weten over bezoekersmanagement in de openbare ruimte? Neem contact met ons op!