Syan Schaap, Event Safety Institute
In het jaar 2017 zijn er weer veel ontwikkelingen geweest op het gebied van evenementenveiligheid in Nederland. Ik kijk terug op een aantal beeldbepalende ontwikkelingen en spreek een wens uit voor de aanpak in het komende jaar.
Aanpak risico’s terrorisme
Het gehele jaar is er veel aandacht gebleven voor de wijze waarop risico’s op het gebied van terrorisme bij evenementen worden beheerst. De landelijke lijn van de NCTV die door de politie wordt uitgelegd op lokaal niveau, is helder: zolang er geen informatie ligt over een dreiging, zal de politie niet adviseren om extra maatregelen te nemen. Maar als de gemeente of een organisator zelf maatregelen wil nemen, kan deze gevolgen hebben voor publieksstromen, vluchtmogelijkheden en bereikbaarheid voor hulpdiensten. Sommige gemeenten lijken daarom te kiezen voor maatregelen die het net niet zijn: deze zijn soms pompeus aanwezig, terwijl ze het risico op inrijden feitelijk niet beperken. Het wachten is op de aangekondigde handreiking vanuit de NCTV voor het beschermen van drukke plaatsen.
Doorontwikkeling HEV
Dit jaar is gestart met de actualisatie van de landelijke Handreiking Evenementenveiligheid (HEV). Uit de evaluatie van de HEV door het IFV (2016) bleek dat er bij gemeenten en veiligheidsregio’s veel behoefte was aan instandhouding van de HEV en doorontwikkeling van deze handreiking naar meer concrete handvatten. Het IFV is voornemens om begin 2018 een nieuwe versie van de HEV op te leveren. Wat dit gaat opleveren is voor mij nog een vraagteken. Hopelijk zien we aanpassingen en aanscherpingen op het gebied van risicoanalyse, koppeling naar inhoudelijke regels en richtlijnen, aansluiting op de landelijke politieprocessen bij evenementen, aansluiting op nieuwe wetgeving (met name de nieuwe brandveiligheidsregels) en betere aansluiting op de gemeente-interne processen. Een verbeterpunt zou ook zijn om de doorleefsessie of table top oefening een vaste plek te geven in de aanpak van risico-evenementen. Wij zullen onze opleidingen komend jaar aanscherpen op basis van de nieuwe HEV, voor zover die verbetering oplevert.
Incident Venlo Stormt
In het afgelopen seizoen zijn er kleinere en grotere incidenten geweest op evenementen in Nederland. Veel aandacht was er voor het incident tijdens VenloStormt op 10 juni, waarbij een deelneemster door een ongeluk om het leven kwam. Recent verscheen het evaluatierapport van het IFV. Hierin wordt geconcludeerd dat alle betrokken partijen zich hebben ingezet voor een veilig evenement, maar wel meer rekening hadden kunnen houden met risico verhogende factoren, zoals het competitieve element en de sterke stroming in de Maas. Het Openbaar Ministerie liet recent weten niet voldoende aanknopingspunten te zien om over te gaan tot strafrechtelijke vervolging van betrokken partijen. In die zin is het incident anders beoordeeld dan de aanpak van het evenement met de Monstertruck in Haaksbergen. De onderliggende vraag is of iedere betrokken partij “redelijkerwijs heeft gedaan wat er van hem/haar verwacht mag worden”, wat hier wel het geval lijkt te zijn. Een parallel die te trekken is met ‘Haaksbergen’ is de kennis die de gemeente en de organisator nodig hebben om te bepalen of een evenement veilig kan plaatsvinden. Dit blijft moeilijk. Het advies van de Onderzoeksraad om een ‘kennisinfrastructuur’ te organiseren voor gemeenten, is nog niet vertaald naar een concrete aanpak.
Nieuwe brandveiligheidsregels
Op 4 oktober werd, na een aanlooptraject van zestien jaar, de Algemene Maatregel van Bestuur Brandveilig Gebruik en Basishulpverlening Overige Plaatsen gepubliceerd. Deze AMvB regelt landelijk de procedure en prestatie-eisen op het gebied van brandveiligheid voor plaatsen en tijdelijke bouwsels, voor zover dat niet in andere (bouw)regelgeving al was geregeld. De AMvB zorgt ervoor dat lokale regels en regionale brandweervoorschriften in 25 regio’s voor een groot deel worden vervangen door een eenduidig normenkader. Opvallend is dat de AMvB werd gepubliceerd binnen een termijn van ongeveer 12 weken voor inwerkingtreding. Met aftrek van de kerstvakantie, bleven er 10 weken over voor gemeenten en veiligheidsregio’s om zich voor te bereiden. Mede door de gebrekkige communicatie eromheen (gelukkig ligt er nu een brief van de VNG), zijn veel gemeenten nog niet eens toegekomen aan het lezen van de AMvB en het duiden van de gevolgen voor de (aanpak van) brandveiligheid op evenementen. Dit geeft al helemaal te denken over de vraag in hoeverre organisatoren op de hoogte kunnen zijn van de nieuwe regels. Binnen de brandweerregio’s houdt de AMvB de gemoederen flink bezig.
Bij ESI concluderen we inmiddels dat er procesmatig niet veel zal veranderen omdat de gemeentelijke evenementenvergunning en het proces conform de HEV leidend kunnen blijven. Voor een aantal gemeenten die ruimhartig zijn geweest in hun APV en veel evenementen hebben uitgezonderd van de vergunningplicht, kan de nieuwe AMvB wel bijzondere situaties gaan opleveren: hier werden tenten en andere tijdelijke bouwsels vooraf getoetst middels de gebruiksvergunning, maar dit is nu een gebruiksmelding geworden.
Op de inhoud van de nieuwe normen hebben wij bij ESI een aantal keer de wenkbrauwen gefronst: zijn we in Nederland de afgelopen jaren dan stelstelmatig te streng geweest? Waarom volgen we niet het hele pakket aan Europese normen op het gebied van ontvluchting van evenementen? Als we dan ook nog concluderen dat op diverse punten (zoals maximale vluchttijd) geen normen in de AMvB zijn opgenomen, voorzie ik nog wel de nodige diversiteit op regionaal en lokaal niveau in de prestatie-eisen die van evenementen worden verlangd op het gebied van brandveiligheid.
Opleidingen
De wens om medewerkers meer kennis en inzichten mee te geven heeft ook in 2017 weer geleid tot veel opleidingsvragen uit gemeenten en veiligheidsregio’s. Voor de brandweer ontstaat er inmiddels een basisopleiding voor brandweeradviseurs, die het Instituut Fysieke Veiligheid (IFV) vanaf januari samen met ESI gaat aanbieden. Deze vierdaagse bijscholing voor evenementenadviseurs van de brandweer is recent in een pilot getest en zal vanaf vrijdag 26 januari van start gaan. Voor de politie heeft ESI in drie eenheden dit jaar een leergang mogen verzorgen, waarin de nieuwe landelijke procesbeschrijvingen voor advisering en voorbereiding van evenementen door de politie direct zijn meegenomen. De doelstelling van landelijke uniformering van de politieprocessen bij evenementen kan de komende jaren mede door deze opleidingen worden behaald.
Jaarcongres
Het Jaarcongres Evenementenveiligheid van Gemeente.nu en ESI, dat dit jaar op 2 november plaatsvond bij Omnisport in Apeldoorn, had aan belangstelling niet te klagen. Waardering was er onder meer voor de bijdrages van prof. dr. G. Keith Still en de workshops van Frank Wijnveld (carnaval Den Bosch) en de gemeente Tilburg (Koningsdag 2017). Kritischer werd gereageerd op de bijdrage van de NCTV over de aanpak van terrorismebestrijding bij publieksevenementen. Als inhoudelijke partner zullen wij komende tijd samen met Gemeente.nu kijken naar een nog sterkere invulling van een actueel en leerzaam programma in 2018.
Meer regie nodig
Hoewel er door het hele land al veel goeds gebeurt, bekruipt mij toch weleens het gevoel dat we op het evenementendossier bij iedere twee stappen vooruit steeds één stap terugzetten. Terwijl diverse gemeenten en veiligheidsregio’s zich ontwikkelen in de professionele aanpak van veiligheid op evenementen, lijkt er op landelijk niveau vooral aandacht voor terugdringen van regeldruk. Ik mis soms scherpte en betrokkenheid bij beleidsmakers aan overheidszijde. Aan lokale wensen in de vorm van praktische richtlijnen en werkbare tools wordt weinig tegemoetgekomen. Veiligheidsregio’s ontwikkelen zich grotendeels autonoom en ook binnen regio’s is er nog lang niet altijd eenheid van beleid. Er is in mijn ogen nog altijd behoefte aan meer regie op het dossier. Mijn grootste wens is dan ook dat dit doordringt bij diegenen die in positie verkeren om het verschil te maken, zodat de situatie zich in 2018 ten goede kan keren.
Heeft u vragen n.a.v. deze blog? Neem contact met ons op door een e-mail te sturen naar info@esi.email.