Een blog geschreven door Janno Brinkhuis
Tijdens ons werk constateren wij vaak dat er nog veel onduidelijkheid bestaat over het fenomeen Verkeersregelaars; Wat mogen ze nu wel en wat niet, welk type verkeersregelaar zet ik nu op welke positie in en wat kan ik nu eigenlijk verwachten van een bepaald type verkeersregelaar?
Bij veel (grote) evenementen zijn ze niet meer weg te denken; de mensen die in weer en wind in een fel gekleurd hesje het verkeer staan te regelen of auto’s inparkeren op grasvelden. Vaak zijn het vrijwilligers die vanuit stichtingen en verenigingen ingezet worden om de vervoersstromen rondom evenementen in goede banen te leiden. Maar er zijn ook talloze bedrijven die zich hebben gericht op het verhuren van “professionele” verkeersregelaars die vaak in bulk grote groepen mensen kunnen leveren.
De politie is zich de afgelopen jaren steeds meer gaan richten op haar kerntaken; hierdoor is zowel in de beveiliging maar zeker niet minder in het verkeer een nieuwe markt ontstaan. Verkeersregelaars zijn steeds meer verkeer regelende taken van de politie gaan overnemen bij evenementen. Waar in het begin dit nog vaak onder leiding van de politie werd gedaan, wordt er steeds meer vrijheid gegeven aan organisatoren of (commerciële) uitvoerende partijen om het zelf goed te regelen. Zelfs de huidige werkwijze, waarbij evenementenregelaars nog onder toezicht van de politie vallen, gaat waarschijnlijk binnen niet al te lange tijd op de schop.
Er is, sinds de invoering van de Regeling Verkeersregelaars 2009, door de overheid geen reden gezien om de voortzettende ontwikkeling van verkeer en vervoer binnen de maatschappij en de gevolgen die dit heeft op mobiliteit bij evenementen een aanleiding te laten zijn voor een bijstelling op de eisen die gesteld worden aan verkeersregelaars. Hierdoor ontstaan er tijdens evenementen steeds vaker, mede dankzij de onduidelijkheid over het inzetten van het type verkeersregelaar, situaties die onveilig zijn voor de verkeersregelaars zelf en het publiek. Ook zorgt dit er soms voor dat de impact van een evenement op de omgeving groter is dan noodzakelijk en dat de inzet van verkeersregelaars onnodige risico’s voortbrengt voor henzelf, het evenement en de omgeving.
Een verkeersregelaar is een ruim begrip; er zijn Beroepsverkeersregelaars (personen die voor hun werk verkeersregelaar zijn), evenementenregelaars, motorverkeersregelaars en ook zogenoemde hekwachters. Al deze typen regelaars worden in Nederland in meer of mindere mate correct in plannen opgenomen, benoemd door organisatoren en geleverd door bedrijven en stichtingen. Ter illustratie, er zijn in Nederland een paar duizend “professionele” verkeersregelaars actief en zo’n 25.000 evenementenregelaars. Hetgeen voor al deze regelaars gelijk is, is dat er in de evenementenvergunning opgenomen moet zijn dat er verkeersregelaars moeten worden ingezet; voor het inzetten van evenementenregelaars is dit zelfs een vereiste.
Hoe zit het nu precies?
De wet maakt onderscheid in drie typen verkeersregelaars die je bij evenementen tegen kan komen:
- Verkeersregelaar met verkeer regelende taken voortvloeiend uit zijn/haar beroep.
Hierbij kan men denken aan weginspecteurs van Rijkswaterstaat. Maar ook medewerkers groenvoorziening en medewerkers van wegenbouwbedrijven die specifiek verkeer regelende taken in hun pakket hebben kunnen hiertoe opgeleid worden, evenals medewerkers van bedrijven waarvan men beroepsverkeersregelaars kan inhuren. Ook personeel van bedrijven die eigen personeel inzetten voor het geven van aanwijzingen aan weggebruikers valt onder deze categorie. Bijzonder kenmerk van deze verkeersregelaars is dat men ze overal kan inzetten, in tegenstelling tot de evenementenregelaars.
- Evenementenregelaar per evenement.
Voor een evenement kan men – naast beroepsverkeersregelaars – gebruik maken van verkeersregelaars die alleen actief zijn bij één specifiek evenement en alleen op aangewezen plaatsen. Zo’n evenement kan één dag duren, of enkele aaneengesloten dagen.
- Evenementenregelaar voor bepaalde tijd.
Voor de verkeersregelaar die wordt ingezet voor meerdere evenementen (bijvoorbeeld bij de processies in Limburg, wielerrondes of hardloopwedstrijden), is er een speciale regeling. Die kunnen na het volgen van een iets zwaardere e-learning instructie een aanstelling krijgen voor maximaal een jaar. Dan hoeft men niet voor ieder evenement opnieuw een aanstelling te regelen.
Uit het bovenstaande lijstje worden de laatste twee opgeleid door middel van een E-learning via de Stichting Verkeersregelaars Nederland, terwijl de beroepsverkeersregelaars een opleiding volgen met een theorie- en praktijk gedeelte. De evenementenregelaars hebben dus geen ervaring in het omgaan met verkeer, waarbij het hebben van een rijbewijs niet tot de eisen behoort zodat ze vaak niet weten wat ze wel en niet van een bestuurder kunnen verwachten. Zet ze dan ook alleen in op posities waarvoor zij bevoegd zijn. Hiermee kan worden voorkomen dat zij buiten hun beperkte kennis van verkeerregelende taken opereren.
Ook moet er rekening gehouden worden dat wanneer het op voorhand niet zeker is welke posten ingenomen moeten worden en er een bepaalde mate van flexibiliteit verwacht wordt van de regelaars, het dus per definitie niet zo kan zijn dat er evenementenregelaars worden ingezet; het kan namelijk niet op voorhand inzichtelijk gemaakt worden welke taken er op positie moeten worden uitgevoerd. Ook mogen evenementenregelaars niet zomaar op elk wegtype het verkeer regelen; vaak worden deze op provinciale wegen ingezet terwijl dit niet is toegestaan. Daarnaast mogen evenementenregelaars niet ingezet worden bij situaties waarin slecht zicht is; bij onvoldoende straatverlichting of bijvoorbeeld bij mist is het niet toegestaan evenementenregelaars in te zetten.
Feit is wel is dat ook de kennis en kunde van beroepsverkeersregelaars vooral in de praktijk moet worden opgedaan. Beroepsverkeersregelaars worden veelal ingezet bij wegwerkzaamheden. Meestal als hekwachter of voor een om-en-om-regeling. Zelden moeten deze verkeersregelaars een kruispunt regelen en als ze dit al moeten doen is dit vaak met een groep van minstens vier man. Dit betekent dus dat, op basis van hun opleiding, er eigenlijk niet heel veel van deze beroepsverkeersregelaars verwacht kan worden. De verkeersregelaars die goed bij evenementen verkeer regelende taken kunnen uitvoeren, moeten het vooral hebben van hun ervaringen bij andere evenementen en de lessen die ze hebben getrokken uit de fouten die ze daar gemaakt hebben.
Dan bestaat er nog het begrip “Motorverkeersregelaar”, een bijzondere groep binnen de verkeersregelaars. In tegenstelling tot motorrijders van de politie, die ook vanaf voertuigen aanwijzingen mogen geven, mogen burgers dit niet. Een motorverkeersregelaar is dus pas bevoegd om verkeer regelende taken uit te voeren wanneer hij niet meer op de motor zit, binnen zijn bevoegdheid op basis van een aanstelling. Deze groep wordt bijvoorbeeld vaak bij wielerrondes ingezet, waarbij gemeentegrenzen bijna altijd overschreden worden. Voor een aanstellingsbesluit van deze regelaars is het dus niet per definitie afdoende ze binnen één gemeente aan te stellen. Dit kan voorkomen worden door de verschillende deelnemende gemeentes te betrekken bij de evenementenvergunning en ze een verklaring van geen bezwaar te laten afgeven; op deze manier is de leidende gemeente de vergunningverlener die ook de aanstelling kan verzorgen voor deze regelaars.
Wat betekent dit nu voor evenementen?
Op grote evenementen is er vaak sprake van een behoorlijke dynamiek: verschillende typen vervoersstromen die elk hun eigen route volgen, waarbij deze routes elkaar soms kruisen op punten waar verkeersregelaars worden ingezet. Vanzelfsprekend is dit een grote belasting voor elke ervaren verkeersregelaar, die zonder juiste coördinatie en aansturing vanuit de organisator of politie bijna onmogelijk succesvol uit te voeren is. Het regelen van de vervoersstromen bij grote evenementen vraagt om een ervaren organisatie waarin professionals goed samenwerken. Het inzetten van evenementenregelaars op deze punten is dan ook niet aan te raden.
Bij evenementen met veel statische afzettingen (denk aan afgesloten straten in een dorpskern) is het goed mogelijk evenementenregelaars in te zetten. Het is dan wel van belang dat de borging op naleving van de postinstructies goed wordt uitgevoerd. Dit kan door de politie worden uitgevoerd maar kan ook heel goed bij de organisatie worden neergelegd. Hekwachters, een veel gebruikte term in het zuiden van het land, doen bijvoorbeeld vaak toch meer dan alleen maar “de wacht houden bij een hek”. Zodra een verkeersdeelnemer moet worden aangesproken op ge- en verboden, is hij bezig met een verkeerregelende taak. Zodoende moeten ook deze personen, in tegenstelling wat vaak beweerd wordt, aangesteld zijn als verkeersregelaar.
Wat betekent dit nu voor organisatoren?
- Als organisator ben je hoofdelijk verantwoordelijk voor je personeel;
Indien verkeersregelaars niet correct zijn aangesteld, zijn ze niet bedrijfsmatig en persoonlijk verzekerd in het uitvoeren van hun taken. Ook zorgverzekeraars en aansprakelijkheidsverzekeraars zullen, indien ze goed onderzoek doen naar de toedracht, mogelijk de geleden schade of aansprakelijkheidsstelling niet uitkeren.
- Als organisator heb je belang bij een zorgvuldige afhandeling van je vervoersstromen;
Indien er personen ingezet worden die de toebedeelde taak niet uit kunnen voeren, ofwel vanwege een gebrek aan opleiding ofwel vanwege een gebrek aan ervaring, kan je ervan uitgaan dat de geplande afhandeling van de vervoersstromen niet gaan lopen zoals gepland.
- Als organisator heb je een verantwoordelijkheid binnen de evenementenvergunning;
Wanneer de taken en verantwoordelijkheden zoals afgesproken in de evenementenvergunning niet nageleefd kunnen worden doordat er inzet plaatsvindt van onbekwaam personeel, zal dit een gevolg hebben op de volgende editie van het evenement; mogelijk zelfs op de huidige editie.
- Werk je met beroepsverkeersregelaars, vergewis je er dan van dat zij de nodige ervaring hebben met publieksevenementen en ook in teamverband weten samen te werken.
Wat betekent dit voor gemeenten?
- Borg de juiste aanstelling;
Een verkeersregelaar moet altijd aangesteld zijn, waarbij er verschillende opties zijn:
- Overname van de aanstelling d.m.v. de aanstellingspas voor beroepsregelaars
- Overname van de aanstelling door de Stichting Verkeersregelaars Nederland
- Aanstelling door de Burgemeester van losse personen of d.m.v. een groslijst
- Borg de vermelding in de evenementenvergunning;
Wanneer er evenementenverkeersregelaars ingezet worden, moet duidelijk in de evenementenvergunning worden opgenomen dat een bepaald aantal verkeersregelaars ingezet moet worden. Ook moet de beperking van de aanstelling zijn opgenomen (liefst per positie).
- Borg het toezicht;
Wanneer er evenementenregelaars ingezet worden, is het noodzakelijk toezicht te houden op hun taakuitvoering. De wijze en mate van toezicht moet vooraf afgestemd zijn met politie en gemeentelijke toezichthouders. De politie heeft een wettelijke toezichttaak op deze typen regelaars, maar dit toezicht kan op uiteenlopende wijzen worden ingevuld. Helder dient te zijn wat u van elkaar mag verwachten. Toezicht is niet alleen benodigd ten tijde van de uitvoering; op voorhand moet het inzichtelijk zijn welke inhoudelijke postinstructies deze verkeersregelaars ontvangen en welke briefing zij krijgen.
- Controle op aanstelling;
Tijdens het evenement is het van belang te controleren of de personen belast met verkeer regelende taken ook daadwerkelijk aangesteld zijn; dit valt onder de toezichthoudende taken van een gemeente wanneer in de evenementenvergunning is gesteld dat er verkeersregelaars moeten worden ingezet.
Het is dus van belang goed na te denken alvorens inzet van verkeersregelaars te plegen of toe te staan, waarbij altijd niet alleen gekeken moet worden naar wat deze personen mogen, maar ook goed naar wat ze kunnen. Onrealistische verwachtingen van kennis en kunde leiden te vaak tot onvoorziene situaties.
Heeft u vragen n.a.v. de blog van Brinkhuis? Neem dan contact met ons op door een e-mail te sturen naar info@esi.email.