Een blog geschreven door Barbara van Dam
De berichten liegen er niet om, het aantal vrouwen en meisjes dat melding maakt van aanrandingen of verkrachtingen op evenementen stijgt. Niet alleen de afgelopen editie van Parkpop werden er verschillende incidenten gemeld, ook op evenementen als kermissen en tijdens carnaval komt seksueel geweld voor.
Zowel in Nederland als in het buitenland neemt het aantal meldingen dat gedaan wordt door vrouwen en meisjes die aangerand of verkracht zijn op evenementen toe. Het heikele punt bij de beeldvorming van de werkelijke omvang van het probleem, is dat seksueel geweld nog lang niet altijd gemeld wordt. Er rust anno 2017 nog altijd een bepaald stigma op waardoor vrouwen zich niet altijd melden en/of hulp zoeken na een dergelijk misdrijf. Gevreesd wordt dan ook terecht dat het aantal meldingen dat nu wordt gedaan slechts het topje van de ijsberg vormt. Er zijn wel ontwikkelingen: De afgelopen editie van Parkpop heeft geresulteerd in nader onderzoek door justitie en in Zweden heeft het groeiende probleem geleid tot plannen om een festival te organiseren dat enkel toegankelijk is voor vrouwen.
Het organiseren van een evenement start, als het gaat om veiligheid, met een risicoanalyse als basis voor het veiligheidsplan. Actueel discussiepunt in het kader van publieksveiligheid is het treffen van maatregelen om specifieke preventieve maatregelen tegen terrorisme te treffen. Een gedegen inventarisatie en analyse van risico’s in de volle breedte moet dus leiden tot een passend stelsel van maatregelen, maar wordt de analyse wel in de “volle breedte” gedaan? Want er lijkt nergens te worden stilgestaan bij het risico van seksueel geweld tegen vrouwen op een evenement.
Een aanranding of ongewenste opzettelijke aanraking kan relatief eenvoudig en ongemerkt worden gepleegd in een grote mensenmassa, zeker wanneer aanranders doelbewust te werk gaan. Eerder werd omstanders die een dergelijk incident waarnamen gevraagd om actie te ondernemen door het feit kenbaar te maken middels het alarmeren van de beveiliging bijvoorbeeld. Voor effectief optreden van beveiliging is melden/alarmeren van belang. Maar ook een goede omschrijving van de verdachten is erg behulpzaam. Alertheid, alarmeren en effectief optreden moeten de inzet zijn van bezoekers, organisatoren, beveiliging en politie/OM. Daarnaast moet ieder afzonderlijk slachtoffer van seksueel geweld goed begeleid en geholpen worden, haar verhaal kunnen doen en, indien nodig, adequate medische hulp krijgen.
Wanneer een slachtoffer zich meldt dit bij de beveiliging (dan heeft deze vrouw al een belangrijke stap genomen!) is het allereerst belangrijk dat de melding serieus wordt genomen. De praktijk laat helaas zien dat het niet vanzelfsprekend is dat het slachtoffer serieus wordt genomen. “Heb je gedronken?” of “Was je misschien sexy aan het dansen?” zijn opmerkingen die in de praktijk voorbij komen. Dergelijke opmerkingen zijn suggestief en geven het slachtoffer niet bepaald het gevoel dat er geholpen wordt. De ernst van de situatie wordt op deze wijze gebagatelliseerd en impliciet verbonden met de boodschap dat veiligheid en persoonlijke integriteit blijkbaar niet belangrijk genoeg zijn om acuut serieuze actie te ondernemen. Het slachtoffer zal hierdoor vaak een terugtrekkende beweging maken.
Een protocol voor beveiligers “Hoe om te gaan bij een melding of een signalering van seksueel geweld op evenementen of in menigten?” zou helpen om de reactie te verbeteren, maar ook om uniformiteit in aanpak en awareness onder beveiligers te verhogen. Profiling en cameratoezicht kunnen daarnaast bijdragen aan het tijdig signaleren en pro actief ingrijpen bij verdachte situaties of opvallend gedrag. En dat niet enkel in mensenmassa’s. Meerdaagse festivals brengen bijvoorbeeld weer andere risicovolle situaties met zich mee; denk aan de gang over de camping van een vrouw alleen in de nachtelijke uren van het festivalterrein naar de camping. Vandaag de dag is het risico helaas groot dat zij onderweg wordt aangesproken en/of wordt aangevallen.
Ook hier is het van belang dat gekeken wordt hoe de veiligheid van vrouwen vergroot kan worden. Bij het inrichten van het festivalterrein, inclusief de route naar en van de camping, moet gekeken worden naar (persoonlijke) veiligheid en sociale controle. Donkere, beschutte of afgelegen plekken moeten waar mogelijk voorkomen worden of verdienen verhoogde aandacht qua inrichting of door verhoogde inzet van beveiliging en/of CCTV (camera’s). We komen hier al snel op het terrein van onze collega Tom Bindels die expert is op het gebied van Criminal Prevention Through Environmental Design (CPTED) een leer die preventie en inrichting met elkaar verbindt.
Het is dus van groot belang dat de organisatie van publieksevenementen de veiligheid van vrouwelijke bezoekers in gedachten houdt bij de risicoanalyse en de daarop gebaseerde terreininrichting, plannen en inzet van mensen, middelen en maatregelen. Persoonlijke veiligheid vormt immers een integraal onderdeel van het veiligheidsplan. Ook in het geval van seksueel geweld vereist de realiteit dat afspraken en samenwerking tussen organisatie, beveiliging, politie en OM preventief, pro actief en repressief geborgd en volstrekt duidelijk moeten zijn.
Bredere bewustwording van de ernst van de specifieke risico’s voor vrouwen is een kleine stap in de goede richting. De actualiteit is meer dan ooit reden om meer te doen. Het is zaak ervoor te zorgen dat vrouwelijke festivalgangers weten dat er stappen worden genomen om hun veiligheid te vergroten én dat meldingen van incidenten van seksuele aard zeer serieus worden behandeld.
Organisatoren zelf moeten dit risico onderdeel maken van de risicoanalyse en ook alle daarop gebaseerde mensen en maatregelen inzetten. Ook het effectief informeren van bezoekers en aandacht voor het onderwerp vragen hoort daarbij.
Het is vervolgens aan de beveiliging om actief aandacht te hebben voor risicovolle situaties, actief bezoekers aan te spreken op hun gedrag, veroorzakers van incidenten in beeld te brengen en aan te houden en meldingen (en meldsters) zeer serieus te nemen. Verdachten dienen te allen tijde aan politie te worden overgedragen zodat onderzoek kan leiden tot effectieve justitiële vervolging. Een seksueel misdrijf is geen “incidentje”. Het is zeer ingrijpend voor slachtoffers en mag geen geaccepteerd gedrag zijn.
Alleen de gezamenlijke keten van bezoekers-organisatoren-beveiliging-politie-OM kan dit probleem effectief aanpakken. Het meldingen- en incidentbeeld geeft alle aanleiding om dit onvervaard op te pakken!
Heeft u vragen of opmerkingen naar het lezen van de blog? Neem dan contact met ESI op door te bellen naar 085 401 8122 of een e-mail te sturen naar info@esi.email.