Op 28 juni verscheen het artikel “Toezicht op veiligheid evenementen na Haaksbergen” op de website van ToeZine. Het artikel gaat in op de gevolgen van Haaksbergen op evenementen in Nederland en de aanpassingen die volgens ESI nodig zijn om een evenement weer een feest te maken.
Het oordeel in het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid over het monstertruck-incident in Haaksbergen liegt er niet om. De burgemeester en gemeenteambtenaren zijn in het vergunningentraject op het vlak van ‘veiligheid’ tekortgeschoten. Ze hebben de risico’s en gevaren van het evenement onvoldoende onderkend.
“Tot voor kort zagen veel gemeenten evenementen uitsluitend als een administratief product”, vertelt Syan Schaap, beleidsadviseur bij het Event Safety Institute (ESI). “Het verlenen van een vergunning was een administratieve handeling. De door de organisator aangedragen informatie was hierbij leidend. Was er in het geval van een jaarlijks evenement niets veranderd ten opzichte van het jaar ervoor? Dan stelde de vergunningverlener nauwelijks extra vragen voor de vergunning van het komende jaar.”
Tegenstrijdige belangen
Na incidenten zoals in Haaksbergen is de houding ten aanzien van evenementenvergunningen drastisch veranderd. Toch betekent dat volgens Schaap niet direct dat evenementen ook veiliger zijn geworden of dat het toezicht is verbeterd. “Burgemeesters zijn als lokaal bevoegd gezag eindverantwoordelijk voor de veiligheid bij evenementen. Maar ze beschikken niet altijd over de benodigde kennis binnen de organisatie om een aanvraag goed te kunnen beoordelen en een juiste inschatting te maken van de risico’s”, waarschuwt Schaap. Het gebrek aan expertise binnen gemeenten kan ertoe leiden dat de veiligheidsrisico’s worden onderschat. “Bovendien kunnen er binnen het college tegenstrijdige belangen spelen. Zoals het versterken van de economische positie of toeristische aantrekkelijkheid van de gemeente. De focus op die factoren kan ten koste gaan van de veiligheid.”
Instructies voor BOA’s
De vraag of gemeenten voldoende in staat zijn een goede risicoanalyse te maken, vormt ook de kern van het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. “Gemeenten worstelen zelf ook met die vraag”, denkt Schaap. “Natuurlijk waren er vóór Haaksbergen ook incidenten – denk aan het trapincident in Utrecht (in 2006), de doden bij de Nijmeegse vierdaagse (in 2006) en de strandrellen in Hoek van Holland (in 2009). Maar omdat het incident met de monstertruck zo tot de verbeelding sprak en breed in de media werd uitgemeten, speelt bij veel gemeenten sindsdien de vraag hoe ze hun verantwoordelijkheden kunnen waarmaken.”
Tijdig risico’s inschatten en korte lijnen
Veel gemeenten zijn voor de risicobeheersing rond evenementen afhankelijk van eigen adviseurs en regionale hulpdiensten. “Dat kan beter”, vindt Schaap, “want de inhoudelijke beoordeling van vergunningen verschilt nu soms sterk per gemeente. En gemeenten wisselen onderling nog maar beperkt kennis en best practices uit.” Inmiddels is er een ‘Evenementenhandboek’ in de maak dat landelijke richtlijnen voor gemeentelijk vergunningenbeleid presenteert.
“Gemeenten wisselen onderling nog maar beperkt kennis en best practices uit.”
“Concrete afspraken zijn belangrijk voor goede handhaving, maar vragen wel om verstand van zaken.”
Handreiking evenementenveiligheid als basis
De basis voor een landelijke aanpak rond veilige evenementen is al in 2012 gelegd met de ‘Handreiking Evenementenveiligheid’. Voogt: “Die handreiking biedt een raamwerk voor hoe een gemeente in samenwerking met veiligheidspartners de regierol kan invullen. De kracht ervan is dat de handreiking een praktische vertaling maakt van het theoretische en juridische model rond evenementenveiligheid. En aan die vertaalslag naar de praktijk ontbreekt het nu nog vaak.” Ook het Evenementenhandboek dat in 2017 klaar is, is bedoeld om de praktijk te ondersteunen – maar dan specifieker op het gebied van vergunningverlening.
Locatieprofielen en stadsmarketing
Een ander instrument dat volgens Schaap kan bijdragen aan een beter vergunningsproces en veilige evenementen is het opstellen van inhoudelijk beleid over wat er kan en mag in een gemeente. Een voorbeeld daarvan is het vaststellen van locatieprofielen, zoals al gebeurt in Rotterdam. “In een beleidsnota over evenementenvergunningen heeft de gemeente onder meer beschrijvingen opgenomen die laten zien welke locatie geschikt is voor welk type evenement. Inclusief randvoorwaarden met betrekking tot de veiligheid én een goede link naar het reguliere gebruik van de openbare ruimte, zoals verkeer of bouw.” Dankzij locatieprofielen hoeft een stad niet bij iedere aanvraag opnieuw een afweging te maken. Bovendien heeft de citymarketingafdeling een middel in handen om proactief bepaalde locaties aan te bevelen bij organisatoren.
Britse gidsen
Een voorbeeld voor een landelijk kader voor veiligheidszorg op evenementen is de Britse ‘Purple Guide to Health, Safety and Welfare at Music and Other Events’. Speciaal voor sportevenementen is er de ‘Green Guide to Safety at Sports Grounds’. Deze richtlijnen hebben inmiddels internationale status en bieden gemeenten houvast bij het opstellen van een risicoanalyse. Daardoor weten organisatoren ook beter aan welke eisen een aanvraag moet voldoen. Op dit moment bereidt de Stichting Evenementenhandboek een nieuwe gids voor veilige evenementen voor. Het Nederlandse Evenementenhandboek zou vóór de start van het evenementenseizoen in 2017 beschikbaar moeten zijn.
Meer capaciteit
Naast een integraal kader voor veilige evenementen is goed toezicht ook gebaat bij meer capaciteit, benadrukt Schaap. “Op basis van een risico-inschatting maakt een gemeente capaciteit vrij voor toezicht. Logischerwijs kiest een gemeente bij het verdelen van de inzet voor de meest risicovolle evenementen. Met als gevolg dat de risico’s bij de overige evenementen door een gebrek aan toezicht misschien wel groter worden.”