Veiligheid op de kermis houdt gemeenten bezig

Veiligheid op de kermis houdt gemeenten bezig

Syan Schaap, Event Safety Institute

De laatste tijd is er opnieuw veel aandacht voor veiligheid op kermissen. In gesprekken die wij voeren met vergunningverleners en adviseurs van hulpdiensten wordt bevestigd dat het regisseren en waarborgen van veiligheid op een kermis soms behoorlijke hoofdbrekens kan opleveren. Wat zijn de risico’s? Wie is voor welk deel van de veiligheid verantwoordelijk? Hoe maken we de kermis voldoende veilig?

kermis2 In heel Nederland maar vooral in Noord-Holland en Noord-Brabant is het deze maand nog volop kermis. De kalender van kermis.nu toont tientallen vlaggetjes, onder meer in Enkhuizen, Medemblik, Tuitjenhorn, Reusel, Made en Prinsenbeek. Een andere grote kermis momenteel is die van Weert in Noord-Limburg.

Verschillende berichten in de afgelopen tijd maken opnieuw duidelijk dat ook kermissen niet altijd zonder incidenten verlopen. Hoewel het meestal goed gaat natuurlijk. We lazen de afgelopen weken onder meer opnieuw over het zwaaien met nepwapens op diverse kermissen (Arnhem, Almere, Delft, Doetinchem, Schagen, Almelo, Helmond). De politie riep eind augustus landelijk op om niet met nepwapens de straat op te gaan: ”je speelt met je leven”. Deze wapens mogen verkocht worden als ze aan de Europese regels voor speelgoed voldoen, wat echter niet mag is met zo’n nepwapen een dreigende situatie veroorzaken. Bij de huidige verhoogde alertheid voor de veiligheid in het publieke domein kan de situatie al snel als dreigend worden ingeschat, met alle gevolgen vandien.

Een incident van een totaal andere orde was het geknapte elastiek van een katapult op de kermis in Hengelo. Er vielen twee lichtgewonden. Enkele dagen later stelde de exploitant dat het om een productiefout ging. Emeritus-hoogleraar Ben Ale waarschuwde na dit incident voor een lacune in het toezicht: gemeenten en veiligheidsregio kijken wel naar de opstelling van een attractie, maar er is volgens hem te weinig controle op de technische veiligheid.

Ook de drukte op en rond de kermis komt regelmatig als veiligheidsrisico naar voren. Zo is het bij verschillende kermissen zowel buiten als in de kroegen rondom de kermis zo druk, dat het de vraag is of er wel veilig kan worden gevlucht bij een brand of een andere calamiteit. Er zijn 2950111zelfs gemeenten die eisen dat bepaalde kroegen verplicht leeg blijven tijdens de grote drukte buiten. Tegelijkertijd vragen sommige exploitanten zich af hoe het kan dat de ene gemeente andere veiligheidseisen stelt aan de kermis als de andere.

Voor gemeenten kunnen kermissen onduidelijkheden opleveren als het gaat om het waarborgen van de veiligheid. Gemeenten vragen zich onder meer nogal eens af wie nu precies welke verantwoordelijkheid heeft. Het uit de historie en traditie  gegroeide model  van de organisatie van een kermis in de openbare ruimte maakt het er bij deze evenementen niet gemakkelijker op.

Het uitgangspunt van een organisator die zelf primair verantwoordelijk is voor de veiligheid verhoudt zich moeilijk tot de regulering door middel van standplaatsen of de positie die de gemeente zelf heeft als organisator. In veel gemeenten rijst al langer de vraag of de organisatie van de kermis wel een kerntaak van de gemeente is en of de inkomsten uit verpachtingen nog wel voldoende rendement bieden.

Een belangrijke stap vooruit bij het omgaan met verschillende veiligheidskwesties is het aanwijzen van het grondgebied van de kermis als een evenemententerrein. Niet enkel vanwege de hieraan gerelateerde mogelijkheden op het vlak van vergunningverlening. Hieraan kunnen namelijk ook privaatrechtelijke regels worden gesteld die meer effect kunnen sorteren dan in de reguliere openbare ruimte. Constateren we gevaarlijke situaties met nepwapens, hebben we zorgen over ordeverstoringen of overmatig alcoholgebruik? We kunnen deze problemen dan aanpakken door huisregels te stellen en te handhaven op het evenemententerrein. De organisator kan zo beter zelf toezicht houden op de veiligheid en mensen wegsturen die de veiligheid in gevaar brengen. En ook controle op te grote drukte is beter mogelijk, wanneer hij bezoekers de toegang kan ontzeggen als het te druk is. De organisator wordt meer primair verantwoordelijk voor de veiligheid.

Toch zien we nog maar weinig kermissen die echt als privaat evenement zijn ingericht. De verandering van een traditionele kermis met standplaatsen waar de politie zorgt voor de veiligheid, naar een gereguleerd evenemententerrein op basis van een evenementenvergunning met inzet van private veiligheidsdiensten. Het wordt op veel plekken nog altijd als onhaalbaar of onwenselijk gezien. De grootste drogreden is hierbij de macht der gewoonte: omdat het altijd al zo gaat, kan er niets veranderen. Het wordt dan tijd om de discussie over regulering van de kermis eens serieus aan te gaan.

Technische veiligheidsrisico’s zijn er nog niet mee getackeld. Wij herkennen de lacune in controle op de technische staat van attracties waar emeritus-hoogleraar Ale op doelt. Het levert de gemeente een dilemma op. Want hoewel de exploitant zelf verantwoordelijk is voor de veiligheid van zijn attractie, is de publieke veiligheid mogelijk in het geding en dus kan (en moet) de gemeente er iets van vinden in het kader van de evenementenvergunning.

Kunnen we vertrouwen op de kwaliteit van de zelfregulering? Moeten we als gemeente controles laten uitvoeren door een specialistisch bureau? Of nemen we de externe controle mee als verplichting in de vergunning? Het zou goed zijn als de Kermisbonden en de VNG hierover nadere afspraken maken, zodat ook de technische veiligheid op kermissen overal op een aanvaardbare maar niet overtrokken manier wordt gereguleerd.

Gemeenten die worstelen met het reguleren van de veiligheid op de kermis zouden er goed aan doen eens een gedegen analyse te maken van de situatie. Waar zitten de risico’s, wat moet er anders en welke mogelijkheden zijn daarvoor? Betrek daarin ook de organisatie, adviserende partners en belanghebbenden. Want er zal ook aandacht moeten zijn voor de omgevingseffecten van de kermis, zoals geluidsproblematiek, parkeer- en bereikbaarheidsproblemen. Het is verstandig om op deze punten beleid te ontwikkelen en ook direct de eventuele aanscherping van het bestemmingsplan erin mee te nemen.

De kermis in Weert is deze dagen een mooi voorbeeld van een positieve ontwikkeling waaraan alle partijen bijdragen. Er was vooraf een rampenoefening in het spookhuis, er zijn verschillende crowd management-maatregelen van kracht, er is een centraal commandocentrum en de inzet van private sfeerbeheerders draagt bij aan beperking van de politie-inzet. Iedere plaats kent natuurlijk zijn eigen context en uitdagingen. De gemeenschappelijke uitdaging is om met elkaar te zorgen voor een veilige en gezellige kermis die toekomstbestendig is.

Heeft u vragen of opmerkingen naar aanleiding van deze blog? Neem dan contact met ons op via info@esi.email of bel 085-401 81 22.

Meer nieuws ›