Risicogericht adviseren: een andere manier van denken

Risicogericht adviseren: een andere manier van denken

Syan Schaap, Event Safety Institute

Voor vele honderden evenementen vragen gemeenten jaarlijks advies aan deskundige partners: politie, brandweer, GHOR, interne afdelingen en soms specialisten van buiten. Van deze adviseurs mag een advies op maat worden verwacht. De praktijk is nogal eens anders. Er moet dan ook nog veel gebeuren voor er overal een risicogerichte aanpak wordt gevolgd.

Politie, brandweer, GHOR en andere adviespartners kunnen gemeenten gevraagd of ongevraagd advies geven over de veiligheid en gezondheid van evenementen. Wij komen in de praktijk veel adviezen tegen die erg regelgericht zijn. Wat inhoudt: er is een regel gesteld, deze regel wordt in het advies centraal gesteld en de conclusie is dat de organisator van het evenement de regel moet uitvoeren. Vooral bij de brandweer komen we dit veel tegen, want voor de brandveiligheid zijn er veel wettelijke normen vastgelegd in het Bouwbesluit en het nieuwe Besluit BGBOP. Een regel als “minimaal 0,25 m2 vloeroppervlak per persoon” is eigenlijk niet uit te leggen voor de dynamische omgeving van een evenement, maar staat wel in de wet. De politie heeft minder vaste regels voor haar advies, maar ook daar komen we soms zelfontwikkelde regels tegen. De bekendste is die voor de inzet van beveiligers, bijvoorbeeld 1 op 250 bezoekers. Maar welke risico’s deze beveiligers moeten beheersen en of met deze inzet alle taken voldoende kunnen worden vervuld, blijft de vraag. In adviezen van de GHOR wordt het aantal toiletten en aantal BLS’ers (basic life support) ook gerelateerd aan aantal bezoekers, waarbij feitelijk dezelfde situatie ontstaat als bij beveiligers.

Intussen zijn de brandweer, de politie en de GHOR een beweging aan het maken naar risicogerichte advisering. Wat inhoudt: je baseert een advies aan de gemeente over de benodigde maatregelen op grond van een reëel beeld van risico’s op het evenement. De aanwezigheid van het risico moet daarbij leidend zijn; niet de aanwezigheid van een regel. Is er een reëel voorzienbaar risico op slecht weer? Dan moet er zijn nagedacht over preventieve maatregelen, tijdige show-stop en zelfs evacuatie van bezoekers. Die maatregelen beoordeel je en daarop geef je een beschouwing. Is er een reëel risico van ernstige verkeersproblemen bij de in- of uitstroom? Zelfs zo erg dat de hulpdiensten er niet door kunnen? Het advies zal dan zijn om maatregelen te nemen om dit probleem te neutraliseren. De adviseur moet zelf met argumenten komen die aannemelijk maken dat er sprake is van reële risico’s en er nog maatregelen nodig zijn, anders dan die al in de plannen van de organisator zijn opgenomen.

Risicogericht adviseren houdt in dat de betrokken adviseurs in staat moeten zijn de risico’s te duiden, te wegen op reële voorzienbaarheid en te beoordelen of er nog extra maatregelen te nemen zijn om het risico weg te nemen of in ieder geval beheersbaar te houden. Deze adviezen zijn niet vrijblijvend; als ze goed zijn onderbouwd en de gemeente neemt ze over, dan gelden ze uiteindelijk als harde voorwaarden in de evenementenvergunning.

Risicogericht adviseren houdt in dat je begint met een scherp beeld van de basisgegevens van het evenement. Waar hebben we het over? Welk profiel hebben de bezoekers? Hoeveel bezoekers komen gelijktijdig, wat is het instroompatroon, welke vervoersmiddelen gaan zij gebruiken? Enzovoort. Dan volgt een analyse van risico’s, in feite de ongewenste gebeurtenissen die voorzienbaar zijn. Om dit goed te kunnen doen heeft de adviseur de nodige ervaring en expertise nodig. Immers, een adviseur moet ook kunnen beredeneren dat er risico’s zijn die niet in het plan benoemd staan maar wel bij dit type evenement of deze locatie aan de orde zijn. Tegelijk is het voor hem of haar de kunst om niet door te schieten in worst case-scenario’s zoals “als het containerschip net ontploft terwijl het langs het festival vaart”.

In de opleidingen die wij geven aan politie, brandweer en multidisciplinaire groepen merken we dat adviseurs de gedachte achter risicogerichte advisering wel begrijpen, maar daarmee niet direct altijd ook zelf in staat zijn om risicogerichte adviezen te geven. “Dan moet ik mijn nek uitsteken” of “Mag ik wel verder gaan dan de wet?” zijn veelgehoorde reacties. Velen vinden het ook moeilijk om overtuigend te zijn. Anderen vertalen risicogericht denken naar het negeren van risico’s die minder hoog scoren op kans en effect. Niet altijd terecht, vooral als de kans nog wel hoog is zal er vaak toch iets moeten worden gedaan (denk aan geluidsoverlast, struikelgevaar of parkeerproblemen).

Met name de wat minder geschoolde adviseurs zijn vaak nog erg (maat)regel gericht, bijvoorbeeld: het incident van vorig jaar moet worden opgelost door de inzet van twee extra beveiligers. Maar was dit incident wellicht te voorkomen als de indeling van het terrein anders was geweest? Of als er betere afspraken waren gemaakt met de horeca? Hebben zij de tijd genomen om boven de materie te komen en met de collega’s van andere disciplines samen een analyse van oorzaken en gevolgen te maken?

Het risicogericht adviseren vraagt om investeren in een nieuwe manier van denken en kijken naar evenementen. Het helpt als we de adviseurs in opleidingen tools kunnen leren gebruiken zoals het RISKOM-model, de IRS-EM analyse of het analysemodel vluchtveiligheid dat we de brandweer aanleren. Dergelijke tools bieden houvast en helpen de argumenten op een rij te krijgen. Een procesmatige aanpak van risicomanagement langs vaste stappen als beeldvorming – risicoanalyse – effecten – maatregelenmoet consequent worden doorlopen om écht goed te bepalen wat er nog aan maatregelen nodig is. Dit kan alleen door meer kennis op te doen, veel te oefenen, elkaar te stimuleren en elkaar feedback te durven geven op het geleverde advies. Het vraagt tevens om visie binnen de eigen organisatie, om investering in de adviseurs en om nieuwe werkwijzen uit te dragen en ervaringen te delen.

Meer nieuws ›