Tom Bindels, Event Safety Institute
Het Event Safety Institute is de laatste maanden steeds vaker in ook België aan de slag om evenementen veiliger te maken. In januari 2018 heeft de opleiding Crowd Safety & Risk Analysis plaatsgevonden in Antwerpen, gegeven voor professor dr. G. Keith Still. In maart van dit jaar hebben we in Kortrijk de opleiding Event Safety Management verzorgd in samenwerking met de VIVES Hogeschool. Daarnaast zijn we samen met DMG-Academy bezig met het plannen van meer (operationele) opleidingen.
De wijze waarop veiligheid bij evenementen wordt vormgegeven in België heeft raakvlakken met de wijze waarop dit in Nederland gebeurt. Natuurlijk zijn er ook verschillen. In dit blog delen we onze kennis en ervaring en geven we u een kijkje in de wijze waarop in België veiligheid bij evenementen wordt geborgd.
Nationaal niveau
In zowel Nederland als België is een vergunning van de gemeente of stad vereist om een evenement te mogen organiseren of dient men een melding te maken van de geplande activiteiten. De wijze waarop dit wordt ingevuld verschilt in beide landen per gemeente. In België lijkt er momenteel meer op nationaal niveau te gebeuren dan in Nederland, waar het beleid van het Ministerie van Justitie en Veiligheid kortweg inhoudt dat de branche en gemeenten vooral zelf moeten zorgen voor veilige evenementen. In België zorgt het Crisiscentrum van de Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken op federaal niveau voor regelgeving en beleid voor grote evenementen vanuit haar verantwoordelijkheid over de openbare orde.
Risicoanalyse
In Nederland zijn er weinig tot geen tools die de nationale overheid aan gemeenten aanreikt om het werk makkelijker te maken rondom evenementen. Het Belgische Crisiscentrum heeft daartoe wel initiatief genomen: ze heeft samen met de hulpdiensten een multidisciplinaire vragenlijst ontwikkeld die de organisator bij een vergunningaanvraag in kunnen vullen en als basis dient voor de risicoanalyse van een evenement. Gemeenten kunnen deze vragenlijst verplicht stellen bij het indienen van een vergunningaanvraag. Het voordeel van de vragenlijst is dat deze de wijze van informatieverstrekking over evenementen ten behoeve van de risicoanalyse standaardiseert. Elementen die aan bod komen betreffen onder andere informatie over: het evenement, het publiek (aantal, maar ook samenstelling, spreiding en capaciteit), gezondheidsrisico’s (extreem weer, drugs, hygiëne, EHBO), infrastructuur (locatieprofiel), openbare orde en beveiliging, ontvluchting, mobiliteit en communicatie. De vragenlijst wordt door de hulpdiensten en gemeente gebruikt om een eerste analyse te kunnen maken van de veiligheidsrisico’s. Nederland kent geen landelijke vragenlijst die iedereen kan gebruiken. Digitale tools voor vergunningverlening zoals Digimak, Live Events en de EvenementAssistent komen hier het dichtste bij in de buurt, maar deze zijn commercieel ontwikkeld en worden niet door elke gemeente gebruikt.
Veiligheidsdraaiboek en veiligheidsdossier
In beide landen is het voor de organisator van een risico-evenement verplicht om een veiligheidsplan in te dienen. Het veiligheidsplan wordt in België veelal veiligheidsdraaiboek genoemd. Het veiligheidsdraaiboek beschrijft de maatregelen die de organisator vanuit zijn verantwoordelijkheid neemt om ervoor zorg te dragen dat het evenement veilig verloopt. Want net als in Nederland is in België de organisator primair verantwoordelijk voor een veilig verloop van het evenement. Elementen die in een veiligheidsplan of -draaiboek worden omschreven zijn de aard van het evenement, de risico’s, te treffen veiligheidsmaatregelen, EHBO, beveiliging, brandveiligheid en noodscenario’s. Daarnaast zijn er de bijbehorende bijlages, zoals inrichtingstekeningen (het ‘inplantingsplan’), het programma en een ontruimingsplan (noodplan). Net als in Nederland verschilt de benaming en de structuur van de plannen per regio en gemeente, maar de inhoud komt grotendeels overeen.
In België wordt daarnaast gesproken over het ‘veiligheidsdossier’. Dit dossier betreft het geheel aan planvorming en documentatie dat is opgesteld om het evenement veilig te laten verlopen. Het omvat het veiligheidsdraaiboek, de bijbehorende bijlages, keuringsrapporten (attesten), de planvorming van de hulpdiensten (operatieorders) en eventueel het Bijzonder Nood- en Interventieplan.
Veiligheidscel en BNIP
Iedere Belgische gemeente heeft een ‘veiligheidscel’, een lokale adviescommissie voor crisisbeheersing. Dit is wettelijk vastgelegd in het Koninklijk Besluit betreffende de nood- en interventieplannen. De veiligheidscel adviseert de burgemeester vanuit zijn verantwoordelijkheid voor de noodplanning c.q. crisisbeheersing en in het kader van de vergunningverlening. De cel bestaat uit de burgemeester, de ambtenaar noodplanning en vertegenwoordigers van de verschillende hulpdiensten. In België spreekt men over disciplines, men hanteert een functiegerichte verdeling met daaraan gekoppeld de verantwoordelijke diensten:
- Discipline 1: hulpverleningsoperaties (brandweer en civiele bescherming)
- Discipline 2: dringende geneeskundige hulpverlening (medische diensten)
- Discipline 3: handhaven orde (politie)
- Discipline 4: logistieke steun (civiele bescherming)
- Discipline 5: informatievoorziening aan de bevolking (gemeente/provincie/ministerie)
De risicoanalyse van het evenement wordt besproken in de veiligheidscel van de gemeente. Indien een evenement dermate groot is en er sprake is van een hoog risicoprofiel, dan vindt er multidisciplinaire voorbereiding van het evenement plaats door de disciplines. De multidisciplinaire planvorming wordt dan opgetekend in een Bijzonder Nood- en Interventie Plan (BNIP). Het BNIP is onderdeel van het veiligheidsdossier en is vergelijkbaar met wat in Nederland een Multidisciplinair Coördinatie Plan (MCP) of Integraal Organisatie Plan (IOP) wordt genoemd. Hierin worden o.a. de opschaling, de multidisciplinaire hulpverlening en crisis- c.q. noodscenario’s beschreven. Het BNIP is primair echter te vergelijken met wat in Nederland een rampbestrijdingsplan wordt genoemd. Een BNIP wordt in België voornamelijk voor risico-objecten in een gemeente opgesteld, zoals chemische- of nucleaire installaties. Het BNIP wordt door de veiligheidscel opgesteld en de methodiek is landelijk vastgesteld. Daardoor is de wijze van multidisciplinaire planvorming overzichtelijker en eenduidiger dan in Nederland.
CP-Ops
Indien het risicoprofiel van het evenement vereist dat er tijdens het evenement multidisciplinaire coördinatie wordt georganiseerd tussen de organisator en de hulpdiensten, dan wordt er een CP-Ops ingericht. CP-Ops staat voor ‘Commandopost Operaties’. In deze operationele commandopost nemen de verschillende disciplines en de organisatie plaats om uitvoering te geven aan het veilig verloop van het evenement. Het is de naam voor zowel het operationele gremium als de haakarmbak waar men in plaats neemt. Het is vergelijkbaar met wat in Nederland een koud of preparatief COPI wordt genoemd. De CP-Ops is de Belgische variant van het COPI en wordt tijdens incidenten en crises ingezet bij een opschaling. De CP-Ops wordt op dezelfde wijze ook ingezet bij evenementen. Ook dit is eenduidiger en makkelijker dan de veelheid aan definities die in Nederland wordt gehanteerd om een onderscheid te maken tussen het COPI en een ‘evenementen COPI’. Wel roept het de vraag op welke expertise op het gebied van risicobeheersing aanwezig is in het team. Immers dit is juist de reden waarom in Nederland vaak wordt gekozen voor een publiek-privaat coördinatieteam met een andere bezetting dan die van repressief ingestelde officieren van dienst.
Tot slot
In deze blog hebben we een inkijkje gegeven in de wijze waarop evenementenveiligheid in België wordt georganiseerd en hoe dit verschilt of overeenkomt met Nederland. Net als in Nederland wordt er in België een onderscheid gemaakt tussen de monodisciplinaire preparatie door de organisator vanuit zijn verantwoordelijkheid voor het evenement en de multidisciplinaire preparatie van de crisisbeheersing. De structuren en definities verschillen, maar de onderliggende principes en inhoudelijke invulling zijn gelijk. Wel wordt duidelijker dat de Belgische structuur voor de multidisciplinaire preparatie van de crisisbeheersing één-op-één wordt toegepast op de multidisciplinaire preparatie van evenementen. Hierdoor wordt in heel Vlaanderen gesproken over veiligheidscel, BNIP en CP-OPS en in heel Wallonië over Cellule de Sécurité, PPUI en PC-Ops. Dit maakt de multidisciplinaire planvorming overzichtelijker en eenduidiger dan momenteel in Nederland het geval is. Het blijft echter de vraag waar je goed aan doet: het voorbereiden van een evenement als georganiseerde crisis, of het waarborgen van de veiligheid in een team van evenementenspecialisten vanuit alle betrokken disciplines?
Mocht u naar aanleiding van bovenstaande vragen of opmerkingen hebben, neem dan contact op met één van onze adviseurs via info@esi.email. Indien u geïnteresseerd bent in één van onze opleidingen (ook in België), neem dan een kijkje in ons opleidingsaanbod.