In veel Westerse landen maken experts zich zorgen om de toename in onhandelbaar gedrag onder bezoekers van evenementen en sportwedstrijden. Terwijl de evenementenbranche nog moet opkrabbelen van de enorme impact van corona, levert het bezoekersgedrag nieuwe uitdagingen op. Wat betekent dit voor evenementenorganisaties en overheidsdiensten?
Sinds de heropstart van evenementen na de coronapandemie lijkt in vele Westerse landen sprake van een toename van incidenten als gevolg van bezoekersgedrag. In verschillende landen deden zich kleine en grotere incidenten voor waarbij bezoekers zich agressief gedroegen en aanwijzingen van de overheid of de private veiligheidsorganisatie niet opvolgden. Een sprekend voorbeeld was de bestorming van de O2 Brixton Academy op 15 december 2022 door naar schatting 3.000 mensen, naar verluidt zonder tickets, bij een concert van de Afrikaanse zanger Asake. Twee mensen kwamen hierbij om het leven. Ook de onrust en gate-bestormingen bij het Astroworld-festival in Houston (T in november 2021, waarbij uiteindelijk tien doden vielen, passen in dit beeld.
Voetbal
In Nederland is met name in het voetbal het aantal incidenten flink toegenomen sinds de heropstart na corona. Dit valt al op uit de ernstige incidenten die het nieuws halen, zoals de mishandeling van een speler van FC Groningen door een supporter en het voorwerp dat uit het publiek op Ajax-speler Davey Klaassen werd gegooid tijdens de bekerwedstrijd Feyenoord-Ajax. Het blijkt ook uit de cijfers: in seizoen 2021-2022 legde de KNVB twee keer zoveel stadionverboden op als in de afgelopen tien jaar gebruikelijk was. Ook liet het aantal vergrijpen dat bij het OM voor vervolging werd aangeleverd recent een grote stijging zien. Overigens is ook in andere Europese landen momenteel veel aan de hand in het voetbal.
Patronen
Wereldwijd vragen experts zich af of deze gedragsveranderingen bepaalde patronen kennen en hoe evenementenorganisaties en lokale autoriteiten er verstandig mee om kunnen gaan. Er lijkt sprake van meerdere patronen. Zo wordt in het voetbal door experts wel aangegeven dat met name de jonge supporters minder zijn ‘opgevoed’ tijdens de coronajaren en losser staan van de sociale controle van oudere supporters dan voorheen. Bij concerten en festivals lijkt ook beperkte sociale controle een rol te spelen. Maar er spelen meer factoren mee. Zo stelde de Britse wetenschapper Emma Parkinson recent in een podcast voor de Event Safety Alliance dat jongeren inmiddels zo vergroeid zijn met hun mobiele telefoon, dat ze in de communicatie met anderen sterk afhankelijk zijn geworden van het mobiele apparaat en dus ook kwetsbaar zijn als dat een keer niet werkt door uitval van dataverkeer. We lijken steeds meer in onszelf gekeerd, wat als bijeffect kan hebben dat de gemeenschapszin of ‘Social Identification’ met de mensen om ons heen afneemt. Daarnaast kan ook Copycat-gedrag goed een rol spelen. Want hoe leuk is het om een filmpje van Tiktok waarbij gates bij een concert of vuurwerkshow worden bestormd na te doen als je de kans krijgt? In dit beeld passen ook de vele Pitch Invasions die het voetbal de afgelopen 2 jaar heeft gezien. De meest ernstige was die in Malang in oktober 2022, waarbij uiteindelijk na hard politieoptreden 131 mensen om het leven kwamen toen zij vluchtten voor het traangas.
Out of practice
Eric Stuart, voorzitter van de Global Crowd Management Alliance, maakt zich zorgen over deze situatie. “We are out of practice”, geeft hij aan. De evenementenbranche is nog hard aan het werk om de kwantiteit en de kwaliteit die ze nodig heeft om evenementen veilig te laten verlopen, weer op te bouwen. De combinatie met het moeten omgaan met nieuwe bezoekersgedragingen maakt het extra uitdagend. Stuart roept de branche op om te accepteren dat we een probleem hebben en een eerlijk gesprek te hebben in de planningsfase over dingen die voorzienbaar mis kunnen gaan. Daarbij horen twee vragen: 1) wat moeten we doen om een incident te voorkomen en 2) wat hebben we nodig zodat onze organisatie adequaat kan reageren als het toch misgaat? Heeft het personeel dan bijvoorbeeld voldoende training gehad?
Always be ready
Met de hier geschetste uitdagingen in het achterhoofd, belooft het evenementenseizoen 2023 een interessant jaar te worden. Voor evenementenorganisaties is het zaak om in de plannings- en vergunningverleningsfase een open gesprek te hebben over risico’s en een realistisch beeld te geven van wat de veiligheidsorganisatie aan kan. Voor vertegenwoordigers van gemeenten en adviserende diensten is het zaak om scherp door te vragen, realistische calamiteitenscenario’s met de evenementenorganisatie te doorleven en actief aanwezig te zijn op hoog risico-evenementen. “Always be ready in case it does go wrong”, aldus Stuart.
Bekijk het interview met Eric Stuart, opgenomen op 9 maart 2023, hieronder.