Een blog van Ben Jan van der Klis, Event Safety Institute
De vakantietijd staat voor de meesten van u voor de deur of wellicht bent u al terug. Mijn vakantie sloot ik medio juli af in Dubrovnik. Het viel mij, als adviseur evenementenveiligheid, direct op dat er, bij het betreden van de hoofdstraat in de oude stad, Crowd Management-maatregelen van kracht waren. Ik leerde dat Dubrovnik veel heeft gedaan om problematiek rond drukte aan te pakken en dat de aanpak veel parallellen kent met andere drukke stadskernen en evenementen.
Oude stad
De oude stad van Dubrovnik is een typische Zuid-Europese oude stadskern, die zich kenmerkt door smalle straten die Middeleeuws aandoen en door een enorme verkeersdrukte om de oude stad te bereiken. Twee maatregelen die die me direct opvielen waren:
- dat er éénrichtingsverkeer is ingesteld bij het betreden en het verlaten van de hoofdstraat en
- dat er telcamera’s hangen.
Ook zijn er permanent verkeersagenten die, met name de touringcars met cruise-toeristen, vrije doortocht geven om de doorstroming in het verkeer zo hoog mogelijk te houden. Ter illustratie; naast de vele touringcars rijden er door het liberaliseren van de taximarkt rond de 1.000 taxi’s in Dubrovnik.
Overspoeld
Bij thuiskomst was mijn interesse gewekt en ben ik aan het ‘googlen’ geslagen. Daaruit leerde ik dat Dubrovnik jarenlang is overspoeld met cruiseschepen en dat het aantal cruise-toeristen in 2017 op kon lopen tot 10.000 per dag, met een maximum van zeven cruiseschepen die aanmeerden op één dag.
Naast het feit dat de smalle straten en de oude stadsmuur (een ware toeristentrekker vanwege het feit dat het de oudste verdedigingsmuur ter wereld is) deze aantallen helemaal niet aankunnen, is er op basis van doorstroomcapaciteit en het aantal beschikbare vierkante meters berekend dat er maximaal 8.000 bezoekers gelijktijdig in de oude stad aanwezig kunnen zijn om een veilige publieksdichtheid te kunnen garanderen.
Zoals je wellicht kunt voorstellen stuitten deze aantallen, van met name cruise-toeristen, tegen de borst van de lokale bewoners. Het aantal bewoners van de oude stad is in de afgelopen jaren gedaald van meer dan 5.000 naar nog geen 1.200. Ook UNESCO uitte zijn grote zorgen om de te grote aantallen toeristen en dreigde Dubrovnik van de lijst van werelderfgoed steden te halen.
Aanpak
De huidige burgemeester, Mato Franković, is in 2017 het gesprek aangegaan met de grootste cruisebedrijven die onder de vlag van de CLIA associatie varen. En met resultaat. Sinds dit jaar meren er nog maximaal twee cruiseschepen per week aan, met een maximum van 5.000 cruise-toeristen die de oude stad in- en uitstromen. De gemeente Dubrovnik is nu wereldwijd bekend om het project “Respect the City” dat Burgemeester Franković spreekbeurten wereldwijd opleverde over duurzaam toeristenbeleid (sustainable tourism). De negativiteit is omgezet naar positivisme zegt Franković.
Het is niet moeilijk om een aantal paralellen te trekken tussen Dubrovnik en het omgaan met drukte op evenementen en festivals en in de stadscentra van andere grote (wereld)steden zoals Barcelona, Parijs en Amsterdam. Het sturen op drukte, het maken van capaciteitsberekeningen, het informeren van bezoekers aan de oude stad via een app over de drukke en minder drukke tijden om de oude stad te bezoeken en ze daarin dus indirect een advies te geven wanneer wel en niet naar de oude stad te komen, na te denken over hoe de verkeerstromen lopen en hoe dit met gepaste (beheers)maatregelen zo goed en veilig mogelijk te laten verlopen.
DIM-ICE model
Het DIM-ICE model van Prof. Dr. Keith Still is een analyse tool die goed bruikbaar is om de knelpunten rond de drukte in steden en op evenementen te begrijpen. Het model onderscheidt drie fasen van een evenement of drukke plaats, die ieder hun eigen risico’s kennen: Ingress (de instroomfase), de Circulation (de circulatiefase) en Egress (de uitstroomfase). Voor iedere fase dient volgens het model een analyse te worden gemaakt van factoren met betrekking tot Design (ruimtelijke factoren, inrichting), Information (informatie die de crowd beïnvloedt of kan beïnvloeden) en Management (besluitvorming en inzet van personeel en middelen om bij te sturen).
De tool biedt ook houvast voor het behalen van de nodige verbeteringen in de aanpak van drukte. In Dubrovnik is er nagedacht over de risico’s van de smalle straten in de oude stad en de veilige publieksdichtheid die daarbij hoort (Design), het informeren van de bezoekers aan de stad via een app (Information) en de inzet van verkeersagenten en een Control Room van waaruit beslissingen worden genomen over o.a. publieksdrukte (Management). En dit proces loopt continu tijdens de instroom (Ingress), circulatie (Circulation) en uitstoom (Egress) van toeristen, in zowel een normale situatie als tijdens een noodsituatie (in werking stellen van het crisismanagementplan van de stad).
Mocht u deze zomer nog op vakantie gaan, dan wens ik u namens ESI/ CrowdProfessionals en mezelf een goede vakantie toe. Wellicht dat u, net als ik, nadenkt over Crowd Management en het DIM-ICE model als u in een stad loopt, op een overvol strand ligt of op een (te) drukke boulevard loopt en zaken u opvallen of die u ter plekke kan analyseren.
Ik en mijn ESI en CrowdProfessionals collega’s zijn benieuwd naar uw ervaringen en horen ze graag als u terug bent van uw welverdiende vakantie.