Janno Brinkhuis en Syan Schaap, Event Safety Institute
In de afgelopen jaren hebben verschillende terroristische aanslagen met voertuigen voor lokale bestuurders aanleiding gevormd voor het nemen van zogenoemde tijdelijke “anti-terreur” maatregelen bij evenementen, vooral om inrijden door een voertuig te voorkomen. Omdat wij merken dat er veel behoefte bestaat aan meer houvast in het maken van keuzes en het operationaliseren van deze keuzes naar de uitvoering, schreven wij twee blogs. In deze eerste blog gaan we met name in op de actuele ontwikkelingen en afwegingen voor het al dan niet nemen van dergelijke maatregelen.
Aangezien een terroristische aanslag in allerlei verschijningsvormen kan plaatsvinden, kunnen we de roadblocks waar in veel gevallen voor wordt gekozen best omschrijven als tijdelijke “inrijbeperkende” maatregelen. Er zijn ondertussen tal van bedrijven en adviesbureaus die een gat in de markt zien om aan de vraag naar inrijbeperkende maatregelen te kunnen voldoen. Deze beloven veelal aan de geldende richtlijnen te voldoen en zodoende altijd een passende oplossing te kunnen bieden om tijdelijke inrijbeperkende maatregelen te treffen. Roadblocks als big business.
Hoewel niet algemeen bekend, zijn er verschillende internationale normeringen die beschrijven aan welke criteria inrijbeperkende maatregelen moeten voldoen. Bepaalde normen definiëren het type, de massa en de snelheid van het geteste voertuig in relatie tot de maatregelen. Andere normen beschrijven de voorwaarden voor wat betreft de locatie en installatie van de maatregelen. Een aandachtspunt voor deze normen is dat ze met name gericht zijn op permanente installatie van inrijbeperkende maatregelen en daardoor niet altijd toepasbaar zijn als richtlijn voor tijdelijke maatregelen rondom evenementen.
Wel of geen maatregelen inzetten
Wij stellen vast dat inrijbeperkende maatregelen rond evenementen de laatste jaren vaak lijken te worden ingezet om een veiligheidsbeleving bij het publiek te creëren, zonder dat echt vaststaat of een maatregel werkelijk effectief is. Ook wordt regelmatig gekozen voor maatregelen die alleen als doel hebben om voertuigen in hun snelheid te vertragen, zonder een (binnenstedelijk) gebied geheel onbereikbaar te maken. Niet altijd worden de maatregelen genomen die nodig zijn en ook worden soms maatregelen genomen die onnodig zijn of simpelweg niet het gewenste effect hebben. Maar hoe bepalen we nu eigenlijk wanneer er maatregelen nodig zijn en wat er dan nodig is?
Informatie over een concrete dreiging op een evenement is er doorgaans niet. Veelal is het de burgemeester die aangeeft inrijbeperkende maatregelen te willen treffen, met als argument dat er een grote massa mensen tegelijkertijd op een bepaalde plek is. De politie wordt daarop meestal om advies gevraagd. Maar ook binnen de politie is de expertise op dit specifieke gebied schaars. Via de bureaus CCB van de eenheden kan deze expertise overigens wel worden geraadpleegd. Toch komt het nog regelmatig voor dat de lokale evenementencommissie zelf maatregelen bedenkt en concludeert dat deze voldoende zijn.
Risicogerichte benadering
De officiële lijn vanuit de NCTV en de politie is op dit moment dat er bij evenementen geen generieke maatregelen tegen terrorisme nodig zijn, totdat er specifieke dreigingsinformatie is. Sommige burgemeesters lijken hier nogal onrustig van te worden en dat is deels te begrijpen, als je bedenkt dat diverse recente aanslagen in Europa blijkbaar niet vooraf tijdig bekend waren.
Ook zonder dreigingsinformatie kunnen inrijdbeperkende maatregelen op basis van een risicogerichte benadering worden ingezet. Dit houdt in dat een combinatie van risicofactoren maakt dat een evenement ‘hoog scoort’ en dus relatief vatbaar is voor een aanslag met een terroristisch oogmerk. Een risicogerichte benadering heeft als voordeel dat er bewuste keuzes worden gemaakt over evenementen die wel of juist geen extra maatregelen nodig hebben. Het gaat dan om factoren zoals de aantrekkingskracht van de stad, het karakter van het evenement, de aanwezigheid van bepaalde etnische of religieuze groepen en de kwetsbaarheid van de evenementenlocatie zelf. Om een goede risicogerichte benadering te volgen, moet je het wel eerst eens zijn over het afwegingskader.
Van strategische keuze naar operationele uitvoering
Wij hebben de afgelopen maanden gemerkt dat ook na het nemen van een beslissing over inrijbeperkende maatregelen nog veel lastige keuzes en dilemma’s volgen. De kernvragen daarbij zijn: welk type inrijbeperkende maatregel nemen we? Hoe voeren we die zodanig uit dat het evenement daadwerkelijk goed beschermd wordt? Hoe beperken we de impact van de maatregelen op de verkeers- en publieksstromen en de bereikbaarheid voor hulpdiensten in het gebied? Voor het beantwoorden van deze vragen is per definitie een multidisciplinair inbreng nodig van verkeersexperts, politie, hulpdiensten en de organisatie van het evenement. Ook de leverancier van de maatregelen moet goed kunnen aangeven hoe zijn producten functioneren, welke op- en afbouwtijd benodigd is en welke randvoorwaarden er zijn voor het plaatsen van deze maatregelen.
In de tweede blog over dit onderwerp gaan we nader in op de keuzes die er te maken zijn in het bepalen van de juiste inrijbeperkende maatregelen. Deze verschijnt binnenkort.
Heeft u vragen n.a.v. deze blog? Neem contact met ons op door een e-mail te sturen naar info@esi.email.