Een blog geschreven door Syan Schaap
Deze zomer heeft ons weer een aantal bijzondere momenten gebracht op het gebied van veiligheid bij evenementen. De extreme warmte en droogte in ons land maakten warm weer-scenario’s opeens aan de orde van de dag. Shows met vuurwerk of open vuur moesten worden afgelast, soms mocht roken op (delen van) evenemententerreinen zelfs niet meer. We hebben vervolgens gezien hoe bepaalde shows niet door konden gaan door wind en/of onweersrisico’s. En verder zagen we recent in Spanje hoe een constructie kan bezwijken onder hoge publieksdruk, met alle gevolgen van dien.
Als er iets algemeen te concluderen valt over deze situaties, dan is het dat evenementenorganisatoren en veiligheidsverantwoordelijken, ongeacht de aard en omvang van het evenement, iedere dag worden geacht scherp en alert, professioneel en zorgvuldig met veiligheid om te gaan. Iedereen die een evenement organiseert heeft in bepaalde mate de verantwoordelijkheid voor de veiligheid en gezondheid van degenen die dit evenement bezoeken. Niet alleen juridisch als het gaat om aansprakelijkheid of schuld, maar juist eerst vanuit een moreel-ethisch perspectief. En al is het niet altijd zichtbaar dat je ergens een steekje laat vallen omdat er niet zo heel vaak iets echt misgaat, je bent de pineut als het wel foute boel is en jij beter had moeten weten.
Ik kom in allerlei dorpen en steden in Nederland voor bijeenkomsten, cursussen, adviestrajecten en onderzoeken gericht op de veiligheid van evenementen. Daarbij ontmoet ik tal van organisatoren van maatschappelijk georiënteerde evenementen, zoals jaarmarkten, koningsdagvieringen, dorpsevenementen en gratis festivals. Velen doen het al jaren als vrijwilliger, sommigen hebben er hun beroep van gemaakt. Zij werken in veel gevallen met inhuurbedrijven uit de eigen regio die weinig scholing hebben genoten en een vrij beperkt referentiekader hebben als het gaat om veiligheid. Ze werken natuurlijk ook veel met vrijwilligers die met alle goede bedoelingen bijdragen maar niet als professional kunnen worden aangemerkt. Ik vraag mij dan ook wel eens af hoe we er met elkaar voor gaan zorgen dat deze sector zodanig professionaliseert als van haar verwacht mag worden. Er lijkt – juist in het maatschappelijk georiënteerde deel van de sector – een structureel gebrek aan tijd, geld en vermogen om de planvorming en uitvoering op een hoger niveau te tillen.
Dit ietwat sombere beeld roept bij mij de vraag op hoe de sector er over vijf of tien jaar uit zal zien, als er waarschijnlijk nog meer evenementen zijn bijgekomen en het op die evenementen nog drukker is geworden door de toegenomen welvaart en bevolkingsgroei. Je zou kunnen stellen dat het aantal ongelukken dan evenredig moet toenemen, of zelfs exponentieel. Toch ben ik niet zo pessimistisch.
Want ik zie ook lichtpuntjes. Ten eerste bij gemeenten. Evenementenveiligheid is inmiddels denk ik bij tweederde van de gemeenten meer op de kaart komen te staan. Deze ontwikkeling is mede ontstaan door beeldbepalende incidenten en inspectierapporten over tekortschietende vergunningverlening, maar wordt ook versterkt door regionale referentiekaders, handreikingen en toegenomen scholing. Deze gemeenten zijn zich bewuster geworden van hun regierol en de mate van sturing die zij kunnen uitoefenen op de organisatoren in hun gebied. Zij kunnen de slag maken naar een nieuwe visie op evenementen, waarbij veiligheid niet hoeft te concurreren met groei of aantrekkelijkheid van een evenement maar er juist aan kan bijdragen. Zij kunnen ook actief organisatoren stimuleren en helpen om beter te doordenken waar de zwakke plekken in hun evenement zitten en hoe zij zich voorbereiden op voorzienbare noodsituaties. Ik zie steeds meer gemeenten deze rol op zich nemen en daarmee kartrekker worden van een ontwikkeling naar veiligere evenementen.
In het verlengde van de gemeenten, spelen de veiligheidsregio’s een steeds belangrijkere rol, bijvoorbeeld in het uitwisselen van best practices en het zorgen voor eenduidigheid in de aanpak binnen de regio. Ook initiatieven om bijscholing te organiseren of betere afstemming te organiseren tussen de partners komen vaak uit de veiligheidsregio’s, vooral in die regio’s waar een evenementencoördinator is aangesteld.
De politie is bezig zich te versterken als het gaat om evenementen. In mei 2017 zijn landelijke procesbeschrijvingen vastgesteld voor advisering en voorbereiding op evenementen. Dit vormde een startpunt voor meer harmonisatie van de aanpak vanuit de politie, maar ook voor betere werkmethodes en meer scholing.
Ook de brandweer maakt een stap naar meer landelijke samenwerking en kennisuitwisseling op dit dossier. Het IFV heeft inmiddels een landelijke bijscholing voor evenementenadviseurs brandweer. Binnen de GHOR wordt nog hard gewerkt aan een nieuwe beschrijving van de aanpak van geneeskundige beoordeling en advisering bij evenementen. Maar het een en ander is zeker in beweging.
Tegelijkertijd zie ik verschillende kleine en grotere organisatoren van maatschappelijk georiënteerde evenementen stappen maken naar betere integratie van veiligheid in de totale aanpak van hun evenement. Veiligheid is immers niet te outsourcen aan een inhuurbedrijf, maar onlosmakelijk verbonden aan alle aspecten van het evenement.
Deze organisatoren krijgen te maken met overheidsdiensten die hogere eisen stellen en merken dat zij op enig moment mee moeten in die ontwikkeling. Vaak is de eerste stap die van het schrijven van een beter veiligheidsplan. Zij die daarin interesse hebben maken deze stap zelf, anderen laten zich zeer terecht bijstaan door professionals die vaker met dit bijltje hebben gehakt. Degenen die vooruit willen zoeken daarnaast ook meer interactie op met de overheidsdiensten, om vroegtijdig en op een transparante wijze risico’s te duiden en overeenstemming te bereiken over de aanpak. Zo bouw je vertrouwen op en creëer je een goede basis voor samenwerking.
Tenslotte zie ik in de ontwikkeling naar professionalisering van dit deel van de sector een belangrijke rol weggelegd voor de inhuurpartners van de (vaak vrijwillige) organisatoren. Kijk bijvoorbeeld naar de beveiliging. Alhoewel dit een zeer competitieve markt is waar al grote tekorten ontstaan zijn, zie ik dat een deel van de bedrijven zich willen onderscheiden door het leveren van betere kwaliteit. Dit uit zich in meer maatwerk in de plannen, betere voorbereiding van de inzet en het in de uitvoering echt optrekken met de organisator als verlengstuk en partner.
Helaas hebben de mindere goden ook nog zat werk. Simpelweg omdat er zoveel vraag naar evenementen is en er daardoor ook op het gebied van veiligheid en beveiliging zoveel plaatsen te vullen zijn. Maar dit komt ook doordat we in ons land weinig algemene eisen stellen aan de kwaliteit van degenen die de hoeder zijn van onze veiligheid.
Ik verwacht dat de sector als geheel uiteindelijk niet anders kan dan zich verder professionaliseren. Degenen die daar niet in mee willen of kunnen gaan zullen dan helaas nog wel eens het bijltje erbij neer moeten leggen. Maar als geheel kunnen we de sector wel sterker maken en daarmee de veiligheid op evenementen waarborgen voor de toekomst. Daar draag ik met veel plezier mijn steentje aan bij.