Deze zomer barst het bezoek van de evenementenwereld eindelijk weer los. Het levert een soms nog wat onwennige situatie op voor zowel organisatoren als festivalgangers, na twee jaar pandemie. Daarentegen is het voor onderzoekers gericht op de wetenschap achter de dynamiek en het gedrag van mensenmassa’s een erg interessante periode. Het Canadese La Presse publiceerde recent een artikel waarin verschillende experts aan het woord komen over hun verwachtingen voor deze periode.
Anticiperen op dynamiek
Pascal Viot is directeur van het Zwitserse instituut iSSUE en coördinator van een groot festival in Nyon. Hij benadrukt het belang van anticiperen. Een evenement bestaat uit verschillende fases, welke allemaal even belangrijk zijn. Het is essentieel dat de organisatie kan ingrijpen bij een incident, maar om dat te kunnen doen is anticipatie is onmisbaar. In de voorbereiding is het noodzakelijk om de ruimte waarin het publiek zich zal bevinden te bestuderen.
Professor Dennis Bartolo van de École Normale Supérieure in Lyon heeft een natuurkundige achtergrond. Hij trekt de parallel tussen de massa en vloeistoffen: alle vloeistoffen houden zich aan dezelfde wetten en in zekere zin zie je dat met menigten ook. “Zonder het gedrag tussen individuen in een massa precies te kennen, kan je met een paar metingen de dynamiek van de menigte voorspellen.”
De bewegingen van menigten kunnen worden voorspeld in combinatie met de niveaus van dichtheid. Hierbij gaat het vooral om de dichtheden waarbij die ongemak of zelfs een risico op ongevallen zullen veroorzaken. De dichtheid, hoeveelheid mensen per vierkante meter, is een belangrijke maatstaaf. Bij te hoge dichtheid zal gedrang ontstaan, wat te allen tijde moet worden voorkomen.
Psychologie
Het is niet alleen natuurkunde, er zal ook gekeken moeten worden naar de psychologie van de menigte. Viot: “Een zeer fanatiek publiek zal zich niet hetzelfde gedragen als een publiek dat rustig komt genieten van een avond op een festival.”
Onderzoek naar de massapsychologie maakt het mogelijk om bepaalde contra-intuïtieve verschijnselen te definiëren. Men heeft de neiging om een menigte af te stempelen als niet intelligent, egoïstisch en dat het meer instinctief gedrag vertoont. Viot geeft aan dat recent onderzoek juist heeft aangetoond dat mensen elkaar helpen in rampsituaties, juist omdat ze vanuit een onverschillig samenzijn opeens een gemeenschappelijk lot ondergaan. “Deze inzichten zijn richtinggevend voor onze veiligheidsaanpak”, aldus Viot.
Terugkeer van drukte
De psychologie van de crowd is vooral belangrijk om rekening mee te houden in de context van de terugkeer naar “normaal” na twee jaar pandemie. De boodschap van twee jaar Covid-19 is geweest dat je afstand hoort te bewaren tot andere mensen en nu is er een verschuiving waarin we ons ineens weer bevinden in menigten zoals voor de pandemie. Blijft er dus een angst bij festivalgangers? Of kennen mensen na twee jaar wachten geen grenzen meer? Hoogleraar Kim Lavoie van de Universiteit van Montreal: “Mensen hebben heel weinig tijd gehad om zich aan te passen aan deze opheffing van beperkingen, en tegelijkertijd weten ze dat het virus nog steeds circuleert, wat angst kan veroorzaken.” Viot onderschrijft dat dit kan leiden tot extra voorzichtigheid, maar ziet tegelijkertijd een tendens van grenzeloosheid nu er geen beperkingen meer zijn, het risico van het ‘snelkookpan’-effect.
Met de terugkeer van evenementen deze zomer blijven veel vragen onbeantwoord. Hoe zal de menigte zich gedragen? Komt er meer uitbundigheid of juist meer terughoudendheid? Krijgen we overcrowding of zullen mensen voorkomen dat ze in deze situatie terechtkomen? Voor ieder evenement of drukbezochte plaats dien je dus altijd goed voor te denken over je publieksprofiel wat je verwacht en welke maatregelen het beste passen bij de verwachte dichtheden, de situatie en de doelgroep.
ESI verzamelt de bovenstaande inzichten en vele meer voor de opleidingen Crowd Safety en Gedrag van Crowds in crisissituaties. Lees hier meer over op onze opleidingspagina.
