Het door het kabinet gepresenteerde openingsplan van 13 april jl. geeft voor het weer toestaan van publieksevenementen perspectief, maar ook onduidelijkheid. Want wat mag nou wanneer, en hoe? Voorlopig lijkt het vooral afwachten. Zodra meer duidelijk is zal vooral aandacht moeten uitgaan naar zorgvuldige besluitvorming.
Tijdens de persconferentie van dinsdag 13 april presenteerde het kabinet een nieuw openingsplan, met verschillende stappen die moeten leiden tot de heropening van sectoren. Aan deze stappen werden ook data gekoppeld. Voor evenementen betekende het plan dat er zicht komt op heropening. Maar veel bleek ook nog onduidelijk.
Wat en wanneer? 
Belangrijke data in het openingsplan voor evenementen zijn 11 mei, 26 mei, 16 juni en 7 juli. Het lijkt namelijk mogelijk dat op ieder van deze data weer bepaalde evenementen kunnen plaatsvinden. Op 11 mei is volgens het plan de heropening van doorstroomlocaties buiten aan de beurt. In 2020 gold dat braderieën en kermissen als doorstroomevenementen qua regime werden gelijkgetrokken met de dierentuinen en pretparken. Zo moest de veiligheidsregio toen (onder de regionale noodverordeningen) de veilige publiekscapaciteit met inachtneming van de 1,5 meternorm goedkeuren. Als deze lijn opnieuw wordt gevolgd, zouden doorstroomevenementen alweer snel mogelijk worden.
Op 26 mei kunnen volgens het openingsplan de indoor doorstroomlocaties weer open. Te denken valt aan musea, maar ook evenementen als beurzen en indoor markten kunnen hieronder vallen.
Op 16 juni wordt vermeld “evenementen toegestaan”. Welke evenementen dit betreft wordt niet aangegeven. Temeer omdat op 7 juli ook staat “evenementen” bij uitbreidingen, is er kennelijk een bepaalde categorie die op 16 juni respectievelijk op 7 juli weer kan worden toegestaan. Daarmee is dus ook niet bekend wat er voor 16 juni al kan. Het feit dat het kabinet in het Testen voor toegang-programma spreekt over “evenementen” en dan dierentuinen, attractieparken en musea openstelt, maakt het niet veel duidelijker.
Beleid na de Fieldlabs evenementen
Recent werd in een presentatie voor gemeenten door het ministerie van Justitie en Veiligheid gesproken over de periode na de eerste serie Fieldlabs evenementen. Hierbij werd aangegeven dat begin mei de besluitvorming zou gaan plaatsvinden over de vraag of en hoe de uitkomsten van deze fieldlabs kunnen worden vertaald naar nieuw beleid. Als het kabinet deze planning nog nastreeft zou er volgende week meer bekend moeten worden. Dat er een aantal relevante zaken uit de Fieldlabs komen bleek wel tijdens een presentatie van de voorlopige uitkomsten op vrijdag 16 april, dus voor gemeenten is het van belang te weten wat zij hiermee kunnen in een voorlopig coronabeleid voor evenementenvergunningen.
Impact garantieregeling
De Tijdelijke regeling subsidie evenementen covid-19 die het kabinet in maart bekendmaakte zou wel eens een flinke druk op de evenementenkalender van het najaar kunnen opleveren. Voor veel gemeenten en veiligheidsregio’s is met name de mogelijke samenloop van meerdere grote evenementen een punt van aandacht. De garantieregeling zal op 30 april in werking treden en daarna zullen de eerste toekenningen plaatsvinden. Wel horen we van verschillende grote festivals dat ze toch weer een jaar overslaan.
Duidelijke regels en richtlijnen
Of het nu druk wordt met grote evenementen in het najaar of niet, en of de eerste evenementen in mei, in juni of toch pas in juli plaatsvinden, er zal in ieder geval meer duidelijk moeten worden over de voorwaarden waaronder deze evenementen mogen plaatsvinden. In de Tijdelijke regeling covid-19 vinden we al verschillende regels voor drukke plaatsen die naar verwachting ook voor deze evenementen gaan gelden. Het zijn grotendeels dezelfde regels als vorig jaar: verplicht zitten bij statische evenementen, werken met reserveringen en tijdsloten, het scheiden van publieksstromen. Maar de wijze waarop organisatoren hier invulling aan moeten geven is nog altijd niet in landelijke kaders gegoten. Waar moeten gemeenten op toetsen als ze een coronaplan bij een evenementenaanvraag vereisen? Moet daarin bijvoorbeeld een coronacoördinator worden opgenomen? Moet er worden uitgeschreven hoe het placeren plaatsvindt? Moet worden uitgerekend of de verwerkingstijd van de toegangscontrole en de gezondheidscheck die daarbij plaatsvindt past op het instroompatroon? Het ligt voor de hand om deze en andere eisen te stellen aan de plannen voor de evenementen die we de komende maanden gaan zien. Want ook al worden we straks allemaal voor het eerst geprikt, de 1,5 meter is volgens het kabinet voorlopig nog niet van de baan.
Eisen aan evenementen in een “testbubbel”
Grote dance-events en popconcerten kunnen onder de huidige omstandigheden feitelijk alleen redelijk veilig worden gehouden als ze plaatsvinden in een “bubbel” van bezoekers die kort daarvoor zijn getest. Daartoe moet het wetsvoorstel dat het toegangstesten juridisch verankert de basis gaan bieden. Als het straks wellicht mogelijk wordt om een categorie van evenementen met test- (en vaccinatie?)bewijzen toe te staan, moet ook voor deze events helder worden onder welke regime zij mogen plaatsvinden. Is bijvoorbeeld de 1,5 meter helemaal van de baan? Moeten er bepaalde hygiënemaatregelen in acht worden genomen? Moet er ter plekke een bepaalde testcapaciteit aanwezig zijn voor bezoekers die toch niet blijken te beschikken over een testbewijs?
Perspectief
Veel gemeenten die wij spreken hebben grote behoefte aan meer duidelijkheid van de Rijksoverheid. Dat geldt natuurlijk ook voor de organisatoren van evenementen; velen bellen de gemeente met de vragen over hoe, wat en wanneer. Zij hebben perspectief nodig. Natuurlijk kan de vergunning formeel of informeel al in behandeling worden genomen en natuurlijk kan daar later nog het een en ander aan wijzigen als blijkt dat er extra regels gelden. Maar je wilt ook niet onnodig tijd en geld steken in een evenement dat uiteindelijk toch niet door kan gaan. En voor evenementen die mogelijk helemaal niet kunnen plaatsvinden op 1,5 meter én geen aanspraak maken op de garantieregeling is het nu nog echt afwachten. Juist in deze categorie zien we velen nu eieren voor hun geld kiezen.
Behandelaanpak
Gemeenten en veiligheidsregio’s hebben tijdens het proces van vergunningverlening een zorgvuldigheid te betrachten die niet goed past bij al te snelle veranderingen in het beleid. Niet voor niets is de behandeltermijn voor grote evenementen in veel gemeenten in de praktijk vaak meer dan 10 weken. Ter bescherming van de belangen van derden is het daarnaast ook zaak om tijdig een vergunning te verlenen waarbij nog tijd is voor bezwaar tegen dit besluit. Laten we niet vergeten dat evenementen immers ook hinder en overlast kunnen opleveren! En laten we ook niet de inzet van toezicht en politie vergeten die rond evenementen nodig is om alles in goede banen te leiden. Ook de planning van deze schaarse capaciteit kost tijd en levert bepaalde beperkingen op in wat een gebied aankan. Geen evenementen erdoor duwen dus, maar goed met de buren en de veiligheidsregio afstemmen wat veilig en verantwoord is.
Pas op de plaats
Wat mij erg opviel bij het niet doorgaan van het Fieldlab van 538 in Breda en het Startschotgala in Oost-Gelre, is dat alles met alles is verbonden in deze coronacrisis. We kunnen kennelijk niet in twee weken tijd een groot evenement toestaan als op hetzelfde moment de ziekenhuizen vol liggen, de terrassen niet open mogen en de hele samenleving snakt naar lucht. Iedereen heeft er een mening over en alles ligt onder een vergrootglas. Ook het testen voor toegang wekt inmiddels behoorlijke weerstand op bij de locaties zelf en de kritiek op kabinetsbeleid dat lijkt af te stevenen op een “testsamenleving” zwelt aan. Het kabinet zal dit ook hebben gemerkt en ik verwacht op dit punt een pas op de plaats. Ik verwacht dat meer aandacht zal uitgaan naar doorstroomevenementen en kleine aantallen bezoekers met placering. Eigenlijk net als vorig jaar. Tot de hele maatschappij toe is aan echte versoepelingen. Omdat grote delen van de samenleving gevaccineerd zijn, de “R” echt laag is en de ziekenhuizen weer lucht hebben.
Wellicht wordt komende weken meer duidelijk vanuit het kabinet en geeft dat gemeenten en hun adviseurs binnen de veiligheidsregio de nodige kaders voor vergunningverlening. Dan kunnen ook organisatoren worden bijgepraat en kunnen de plannen weer worden gesmeed.
Syan Schaap, directeur Event Safety Institute