Syan Schaap, Event Safety Institute
Met een constante dreiging van aanslagen in Europa is het niet verwonderlijk dat veel professionals in de evenementensector en bij de overheid op zoek zijn naar houvast. Wat is het risico op een aanslag? Wat kunnen we effectief doen om dit risico te beperken? Hoe moeten we ons voorbereiden? Een aantal tips en adviezen uit het Verenigd Koninkrijk kunnen helpen om ook voor onze evenementen een gemeenschappelijk denkkader te hanteren.
Nederland: focus op terrorismegevolgbestrijding
De Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV) legt in haar handreikingen over terrorisme de focus op de crisisbeheersing, wat bij uitstek een vakgebied is voor de hulpdiensten en strategische beslissers binnen de overheid. Ze geeft advies over de zogenoemde “terrorismegevolgbestrijding” in de gelijknamige bestuurlijke handreiking die is op te vragen bij de NCTV. Deze geeft inzicht in het stelsel van terrorismegevolgbestrijding en de bestuurlijke/strategische uitdagingen op dit vlak.
In april 2016 is er ook een werkdocument verschenen waarin de multidisciplinaire operationele aandachtspunten bij terrorismegevolgbestrijding centraal staan. Ook dit werkdocument is op te vragen bij de NCTV (zie ook website IFV).
Hoe nuttig deze documenten ook mogen zijn, ze bieden de evenementenorganisator en lokaal bevoegd gezag nog geen houvast om risico’s rond terrorisme te beoordelen of adequate beveiligingsmaatregelen te bepalen. Maar juist gebrek aan een raamwerk voor de te nemen maatregelen leidt in evenementencommissies en bij bestuurders al gauw tot platitudes als “het kan overal gebeuren”, “je houdt terroristen niet tegen” of “als er een concrete dreiging is horen we het dan wel”. Het gevaar hiervan is dat er geen inhoudelijke overweging meer aan de orde komt over eventuele extra maatregelen. Als dan plotseling de veiligheidsmaatregelen bij een aantal evenementen in ons land worden verhoogd zoals recent na de aanslag op een kerstmarkt in Berlijn, missen we de context waarbinnen de veiligheidsafwegingen worden gemaakt. En de evenementenorganisator leert er niets van.
Groot-Brittannië: praktische handreiking voor evenementen
De Britse overheid kiest een beduidend andere benadering in het geven van tips en adviezen over terrorismebestrijding. Natuurlijk is dit een land met meer (praktijk)ervaring met aanslagen (denk aan de IRA, maar ook de bomaanslagen op de metro in Londen in 2005). De website van de Britse NaCTSO bevat een diversiteit aan handreikingen en informatiemateriaal over terrorismebestrijding.
Op de website van de NaCTSO vinden we onder meer een handreiking voor evenementen: Counter Terrorism Protective Security Advice for Major Events (2009). Deze handreiking is bedoeld voor zowel organisatoren als overheden en geeft houvast bij het bepalen van de juiste beveiligings- en responsmaatregelen rond terrorisme.
De Britse handreiking biedt een overzichtelijk vier-stappenplan voor het risicomanagement van terrorisme op evenementen.
- Begin met het identificeren van dreigingen: wat blijkt uit overheidsinformatie en berichten in de media over actuele dreigingen? Hebben het evenement, de bezoekers, sponsors, bedrijven of personeel kenmerken die de kans op een aanslag verhogen? Praat je met je personeel over dreigingen en de gevolgen van een aanslag?
- Bedenk wat je wilt beschermen en waar je zwakke plekken zitten: prioriteiten zouden moeten liggen bij mensen, fysieke eigendommen, informatie en processen. Denk na over o.a. de openbare informatie die over het evenement beschikbaar is, onderdelen die van vitaal belang zijn voor het evenement en “prestige”-doelwitten voor terroristen.
- Bepaal maatregelen om risico’s te beperken: gebruik hiervoor een geïntegreerde aanpak van fysieke beveiliging, informatiebeveiliging en personeelsbeveiliging. Beoordeel eerst de maatregelen die je normaal ook tegen criminaliteit inzet en bepaal dan wat er extra nodig is. Wees ook scherp op routines in de organisatie die de effectiviteit van beveiligingsmaatregelen onderuit halen.
- Evalueer, oefen en herzie je beveiligings- en responsmaatregelen: zorg ervoor dat je plannen accuraat en uitvoerbaar zijn en gebaseerd zijn op lessen van eerdere evenementen. Oefen met alle betrokken partners samen, inclusief de gemeente en de hulpdiensten. Zorg ervoor dat iedereen die werkt op het evenement zich betrokken voelt bij de veiligheid en dat het uiten van zorgen over de veiligheid wordt aangemoedigd.
De Britse handreiking geeft de tip om voor je evenement op basis van de risicoanalyse drie niveaus van beveiliging uit te werken: normaal, verhoogd en exceptioneel. Bereid de maatregelen op deze drie niveaus voor, zodat je kunt schakelen als dat nodig is.
Normaal responsniveau houdt in dat je de veiligheidsmaatregelen neemt die passend zijn bij je evenement en de locatie.
Verhoogd responsniveau is aan de orde bij een algemene dreiging in combinatie met specifieke kenmerken van het evenement, tegen een achtergrond van afweging van acceptabele restrisico’s.
Exceptioneel responsniveau is aan de orde bij specifieke dreiging, waarbij de maximale beveiligingsmaatregelen worden genomen om kwetsbaarheid en risico’s te minimaliseren.
De handreiking bevat nog veel meer nuttige tips, onder meer over het plannen van beveiligingsmaatregelen, het toepassen van toegangscontrole, het plannen van ontruiming, informatiebeveiliging en de communicatie naar betrokkenen binnen en buiten je organisatie.
Gebruik adviezen als raamwerk
De conclusie die ik trek na het bestuderen van deze documentatie, is dat er al best veel nuttige adviezen voorhanden zijn. Zij vormen een raamwerk dat zeker voor de grotere evenementen kan helpen om tot afgewogen keuzes te komen in het niveau van veiligheid en beveiliging tegen terrorisme. Ik meen dan ook dat wij samen met overheden en organisatoren van grote evenementen die ontwikkelstap moeten maken in de risicoanalyse, planvorming en het doorleven van scenario’s. Dit kan om onze grote evenementen meer weerbaar maken tegen terrorisme, een risico waar we niet meer omheen kunnen.
Heeft u vragen n.a.v. deze blog? Neem contact met ons op door een e-mail te sturen naar info@esi.email