Sinds de versoepeling van de lockdown op 1 juli is er in theorie weer ruimte voor evenementen in coronatijd. De eisen die daarvoor gelden en de risico’s van nieuwe besmettingen maken dat er helaas nog altijd weinig kan doorgaan. Hoe moet dit verder?
Vrij onverwacht besloot het kabinet om per 1 juli weer samenkomsten toe te staan voor grotere groepen en het algemene verbod op vergunningplichtige evenementen te laten vervallen. De nieuwste regionale noodverordeningen bevatten het woord “evenement” niet eens meer. Inmiddels zijn volgens de website kermis.nu al 25 kermissen doorgegaan en 80 andere voornemens om door te gaan. Er kan weer iets!
Eisen in de huidige noodverordeningen
Samenkomsten zijn in beginsel weer toegestaan, maar de regionale noodverordeningen van 15 juli 2020 (zie bijvoorbeeld Gelderland-Zuid) stellen hier wel strikte eisen aan. Samenkomsten zijn nog verboden als niet wordt voldaan aan de volgende eisen:
- publieksstromen moeten worden gescheiden;
- hygiënemaatregelen moeten verspreiding van het virus tegengaan;
- maatregelen moeten het mogelijk maken voor aanwezigen om 1,5 meter afstand tot elkaar te bewaren;
- er moet voor worden gezorgd dat personen daadwerkelijk de 1,5 meter afstand in acht nemen, tenzij zij dat niet verplicht zijn;
- er moet voor worden gezorgd dat personen op hun zitplaats of afgebakende locatie blijven;
- bij samenkomsten in gebouwen met meer dan 100 personen per ruimte moet er sprake zijn van placering (toewijzen van een zitplek of afgebakende plek om een sport, theater of dans te beoefenen). Daarnaast is het ook verplicht om een gezondheidscheck uit te voeren en om te werken met reserveringen;
- bij samenkomsten in de open lucht geldt het voorgaande voor groepen van meer dan 250 personen. Bij samenkomsten zoals markten, kermissen en pretparken waarbij sprake is van doorstroom van bezoekers gelden de eisen van placering, gezondheidscheck en reserveringen niet.
Wie is verantwoordelijk?
De naleving van de eisen uit de noodverordening die gelden voor evenementen is primair een verantwoordelijkheid van de organisator van de samenkomst en van degene die de samenkomst bezoekt. Voor het toezien op de naleving van deze eisen voor evenementen ligt ook expliciet een verantwoordelijkheid bij de gemeente. In de basis kan de verantwoordelijkheidsverdeling voor evenementen als volgt worden geduid.
- Organisator: beoordeelt of het mogelijk is om bij zijn evenement te voldoen aan de eisen uit de noodverordening. Dus o.a. moet hij genoeg ruimte bieden om afstand te kunnen houden, moet hij te grote toestroom van bezoekers kunnen voorkomen en in het geval van een evenement waarbij geen sprake is van doorstroming moet hij ook nadenken over een wijze waarop hij bezoekers verdeelt over tijd en ruimte (indien nodig met placering en reserveringen). Zijn activiteiten moeten bezoekers niet aansporen om de 1,5 meternorm te overtreden. Ook moet hij corrigerend optreden als zijn bezoekers geen 1,5 meter afstand houden en/of niet op hun plek blijven zitten.
- Bezoeker: moet zelf beoordelen of hij/ zij mogelijk een bron van besmetting is en moet beoordelen of het voor hem/haar veilig is om te gaan, gezien zijn/ haar gezondheidstoestand. Moet zich conformeren aan de hygiënemaatregelen, de afstandsnorm en aanvullende voorschriften die voor het evenement gelden.
- Gemeente: dient te beoordelen of een samenkomst redelijkerwijs kan voldoen aan de in de noodverordening gestelde eisen. Kan hiertoe bij de aanvrager van de vergunning de nodige informatie (bijv. een plan) opvragen om de voorafgaande overheidstoetsing die bij evenementen gebruikelijk is goed uit te kunnen voeren. Dient ook tijdens het evenement zich ervan te vergewissen of een en ander volgens de eisen plaatsvindt en, indien dit niet het geval is, handhavend op te treden.
Toets op de eisen
Organisatoren en gemeenten zijn gewend voor evenementen een risicoanalyse te maken. Maar voor het risicoscenario “Besmetting met COVID-19” is expliciet in de noodverordening gedefinieerd wat er nodig is om dit risico te beheersen. De beoordeling voor dit scenario kan daarmee worden teruggebracht tot een check of aan deze eisen wordt voldaan. Maar let op, daarmee ben je er nog niet. Risico’s hebben ook met gedrag te maken en risico’s hebben invloed op elkaar. Denk maar in:
- optimale spreiding met 1,5 meter afstand wordt een stuk minder als het opeens hard gaat regenen en iedereen een schuilplek zoekt;
- een evenement kan worden verkleind in oppervlakte om een beheersbare situatie te creëren, maar als naar het kleinere evenement nog altijd veel bezoekers komen, ontstaan er buiten het terrein wellicht nieuwe problemen met openbare orde en besmetting;
- een verminderde capaciteit van een attractie als gevolg van corona kan wachtrijen veroorzaken, waardoor publieksstromen door elkaar heen gaan lopen en de afstandseis van 1,5 meter niet kan worden nageleefd.
Risicoanalyse
We moeten dus verder denken dan het afvinken van de eisen uit de noodverordening. De recent gepubliceerde COVID-19 evenementen werkwijze is erop gericht om gemeenten te helpen herkennen wanneer een evenement mogelijk aandacht behoeft in het kader van corona en hulpdiensten handvatten te geven voor de advisering. Het risico op besmetting met COVID-19 zal echter ook moeten worden meegenomen in de integrale risicoanalyse voor een evenement. Risico’s rond COVID zijn net als andere risico’s grotendeels afhankelijk van het publieksprofiel, het activiteitenprofiel, het ruimtelijk profiel en de kwaliteit van de organisatie. Daarnaast zijn er een aantal belangrijke contextfactoren. Zoals de actuele besmettingsgraad in ons land. En ook toenemend toerisme en discussie over nieuwe maatregelen kunnen belangrijke contextfactoren zijn. Er is dus een goede risicoanalyse nodig! Als het goed is vonden er al risicoanalyses plaats in aanloop naar evenementen, bijvoorbeeld met het RISKOM-model. Het gaat er dan dus niet om iets heel nieuws of buitengewoons te doen, in de kern gaat het erom dat binnen de bestaande risicoanalyse bewust wordt stilgestaan bij het risico op besmetting met COVID-19.
Dan maar liever geen feestje?
Samenkomsten brengen onherroepelijk bepaalde risico’s met zich mee, ook voor besmetting met corona. De kaders die de huidige noodverordeningen stellen kunnen echter niet worden uitgelegd als een vrijbrief voor gemeenten om alle evenementen toe te staan, maar ook niet om ze categorisch te verbieden. Per activiteit dient de afweging te worden gemaakt of naleving van de eisen uit de noodverordening mogelijk is. Vooraf en tijdens het evenement zal kritisch moeten worden beoordeeld of aan de eisen uit de noodverordening wordt voldaan. Ook dient te worden beoordeeld welke impact de coronamaatregelen hebben op andere risico’s en vice versa. Zelfs het helemaal niet toestaan van een evenement kan immers grote problemen opleveren, wanneer er desondanks veel mensen naar een bepaalde plek komen om daar het evenement te “vieren” zoals zij dit jaarlijks gewend zijn. Er is dan geen organisator, geen toezicht en wellicht dus ook geen mogelijkheden om bij te sturen als het mis dreigt te gaan. Het scenario “Er is geen feestje” kan dan wel eens helemaal verkeerd uitpakken.
Hoe nu verder?
Alle bij evenementen betrokken stakeholders – organisatoren, toeleveranciers, gemeenten, adviserende diensten, zelfs bezoekers – zullen zich enige kennis eigen moeten maken over wat er wel en niet werkt in het beheersen van corona op evenementen. De fieldlabs van de evenementenbranche kunnen hier wellicht ook aan bijdragen. Veel van de maatregelen waar nu extra nadruk op ligt hebben te maken met het reguleren van bezoekersgedrag. Dit gebeurde al op evenementen, maar moet nu nog stringenter en kritischer worden bekeken. De hele samenleving is door corona één grote crowd management-uitdaging geworden en vooral voor drukke plaatsen is extra voorzichtigheid geboden.
ESI als kennispartner
Wat mag u van ons verwachten op dit punt? Wij zijn net als iedereen kennis aan het verzamelen over wat werkt en niet werkt. Inmiddels hebben we al een flinke dosis kennis en ervaringen opgedaan met crowd management in de 1,5 metersamenleving in binnensteden, op stranden en in publieke gebouwen. Wij zullen ons inzetten om betrokken stakeholders te ondersteunen, ervaringen te verzamelen en deze middels opleidingen en onze rol als kenniscentrum met iedereen te delen. Zo kunnen we met elkaar verantwoorde stappen nemen in de balans tussen feest en veiligheid.