Marco van der Schaft, Event Safety Institute
Met de invoering van het Besluit Brandveilig Gebruik Overige Plaatsen (BGBOP) per 1 januari 2018 kennen we in Nederland een nieuw begrip voor een constructie van enige omvang. Waar we vóór de invoering van Besluit BGBOP alleen het begrip bouwwerk kende, is er nu een tweede begrip met een eigen juridisch kader: het bouwsel. Maar wat als een bouwsel en een bouwwerk samenkomen?
Het begrip bouwwerk kennen we natuurlijk allemaal vanuit het Bouwbesluit. Maar wie de begripsbepalingen uit het Bouwbesluit 2012 er op naslaat zal zien dat het begrip bouwwerk niet is gedefinieerd in het Bouwbesluit. Ook in de Woningwet, daar waar de basis ligt voor het Bouwbesluit, is er geen begripsbepaling terug te vinden. Voor de bepaling van het begrip bouwwerk moeten we zoeken in het model Brandbeveiligingsverordening van de VNG. Een verordening die met de invoering van het Besluit BGBOP voor het grootste gedeelte achterhaald is.
De modelverordening van de VNG bepaalde het begrip “bouwwerk” als volgt:
Elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct hetzij indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren.
Dat deze begripsbepaling de lading voldoende dekt blijkt als we kijken naar de concept-Omgevingswet die in 2016 gepubliceerd is. In deze nieuwe wetgeving wordt de begripsbepaling uit de modelverordening, met een kleine aanvulling (met inbegrip van de daarvan deel uitmakende bouwwerkgebonden installaties), één-op-één overgenomen.
Nu we weten wat we zouden moeten verstaan onder een bouwwerk, kunnen we de conclusie trekken dat een bouwsel datgene is wat een bouwwerk niet is. Maar is dat wel zo? Wie het Besluit BGBOP er op naslaat zal zien dat het begrip bouwsel een stuk explicieter is omschreven.
Volgens het Besluit BGBOP is een bouwsel een:
Bijeenkomsttent, tribune, podium of elke andere constructie die naar een plaats is gebracht of ter plaatse is geconstrueerd om daar kortstondig te functioneren.
Anders dan bij de begripsbepaling bouwwerk noemt het Besluit BGBOP een aantal specifieke voorbeelden, zoals de bijeenkomsttent. Maar is zijn algemeenheid is ook hier sprake van een constructie die op een plaats is gebracht om daar te functioneren. Belangrijke aanvulling hierop is echter dat het functioneren kortstondig moet zijn. In de toelichting is te lezen dat hiermee maximaal 6 maanden wordt bedoelt en niet de voor de hand liggende 31 dagen die, door opgebouwde jurisprudentie, wordt gehanteerd bij het Bouwbesluit (wel of geen bouwvergunning).
Maar wat als bouwwerk en bouwsel samenkomen? Een café dat een feesttent tegen zijn gevel plaatst. Is dit een ander brandcompartiment? Een door een tent overkapte ijsbaan die van begin december tot half januari op het dorpsplein aanwezig is. Is er een bouwvergunning nodig? Op het ene moment zouden we het misschien graag als een bouwsel zien en op het andere moment zien we het liever als een bouwwerk.
Hoewel ik van mening ben dat voor een kortstondig geplaatste constructie sprake is van een bouwsel en dus het Besluit BGBOP van toepassing is, zijn er ook situatie waar een beoordeling als bouwwerk passender is. Vooral daar waar de voorwaarden uit het Besluit BGBOP of het Bouwbesluit betrekking hebben op het beperken van de uitbreiding van brand (brandcompartimentering).
Volgens het Besluit BGBOP zou er tussen een brandcompartiment en een ander brandcompartiment een weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag (WBDBO) van tenminste 30 minuten moeten zitten. Omdat in het brandcompartiment alleen bouwsels gelegen mogen zijn, betekent dit dat er altijd een WBDBO-eis zou gelden tussen het bouwsel en de aanwezige bestaande bouwwerken. De totale oppervlakte (oppervlakte van het bouwsel en de oppervlakte van het bouwwerk) en/of dat er sprake is van dezelfde gebruiker zijn hierbij niet relevant.
Wanneer je dezelfde opstelling (de feesttent) aan zou vliegen als een “tijdelijke” uitbreiding van een bestaand bouwwerk (het café), dan vervalt de WBDBO-eis op het moment dat de totale oppervlakte van het geheel niet groter is dan de voorwaarden voor tijdelijke bouwwerken (niveau bestaande bouw). Feitelijk is er dan sprake van één brandcompartiment.
Het spreekt voor zich dat de opstelling dan ook aan alle andere onderdelen van het Bouwbesluit moet voldoen. Het door elkaar gebruiken van het BBGBOP en het Bouwbesluit is niet toegestaan. Omdat beide Besluiten uitgaan van het veiligheidsniveau bestaande bouw, zou dit niet te veel verschillen moeten opleveren. Met dien verstande dat het Bouwbesluit, anders dan het Besluit BGBOP, meer regelt dan het brandveilig gebruik van een bouwwerk.
Hoe moeten we hier nu mee omgaan? Moeten we vanuit juridisch oogpunt concluderen dat situaties met bouwsels gekoppeld aan bouwwerken voortaan, anders dan met de toepassing van een gelijkwaardige oplossing, niet meer zijn toegestaan of kan er een oplossing worden gevonden waarbij beide besluiten wel samen kunnen worden gebracht?
Wellicht zal jurisprudentie uiteindelijk richtinggevend worden en zal er op deze manier meer inhoud zijn gegeven worden aan het samenlopen van deze twee juridische kaders. Kijk je naar het doel van de beide Besluiten en dan specifiek naar het brandveilig gebruik, dan zou het totale oppervlakte en/of de bescherming van bezoekers en derden (zoals omliggende woningen) het uitgangspunt moeten zijn en niet het begrip. Ik ben benieuwd waar het heen zal gaan!