Een blog door Roelf Pot
De Engelse wereld van de evenementenbeveiliging is in de ban van de Saunders Reports. Het betreft een aantal rapporten welke geschreven zijn naar aanleiding van de aanslag in de Manchester Arena tijdens/na afloop van het concert van Ariana Grande op 27 mei 2017. Recent is het tweede deel van de rapportages uitgekomen. Het bevat waardevolle inzichten voor het omgaan met het risico van activisme en terrorisme op evenementen.
Het eerste deel van het rapport over de aanslag bij de Manchester Arena gaat over de preparatie en de inzet van de beveiliging van deze venue. Ik kan iedere beveiligingsmanager dit deel van harte aanbevelen.
Het tweede deel gaat over de inzet van de hulpdiensten naar aanleiding van dit incident. In grote lijnen lijken de bevindingen te wijzen op het beeld dat de hulpdiensten erg laat en impulsief/zonder plan of regie hebben gereageerd.
Dit soort aanslagen komen gelukkig niet vaak voor, maar het Verenigd Koninkrijk heeft helaas flink wat ervaring met aanslagen (denk aan de IRA in het verleden) en werkt daarom al jaren met een -wereldwijd geprezen!- voorlichtingscampagne om inwoners bewust te maken van signalen die wijzen op terroristen/terroristische activiteiten en het volk te stimuleren om in actie te komen (melden!) als men wat afwijkends ziet.
In de publieke opinie lijkt men nu erg teleurgesteld te zijn in de “performance” van de hulpdiensten. Als je werkzaam bent in de regionale crisisorganisatie van de veiligheidsregio of als je werkt in een operationele of tactische functie bij de politie, is dit tweede rapport interessant.
In ons land publiceerde de NCTV op 7 november 2022 weer een periodiek dreigingsbeeld. “Er zijn op dit moment geen concrete aanwijzingen dat geradicaliseerde personen een aanslag voorbereiden. Wel zijn er in Nederland personen en groepen die radicaliseren of geradicaliseerd zijn, die een dreiging kunnen vormen tegen de nationale veiligheid. Een terroristische aanslag in Nederland blijft voorstelbaar. Het dreigingsniveau in Nederland wordt dan ook vastgesteld op ‘aanzienlijk’ (niveau 3 van 5).”
Deze samenvatting is al een tijdje het huidige beeld. Wat ik wel bijzonder vind, is dat de NCTV nu constateert dat de dreiging nu “meer diffuus” is geworden. Deze uitbreiding van dreigingen komt kennelijk van een steeds verder radicaliserende fractie binnen onze maatschappij: “Met de opkomst van het rechts-extremistische accelerationisme zijn terroristische aanslagen vanuit dit inherent gewelddadige gedachtegoed ook voorstelbaar geworden. Daarnaast kan geloof in complottheorieën binnen het radicale anti-overheidsprotest aanleiding geven tot extremistisch en zelfs terroristisch handelen.”
Als ik deze signalen op een rij zet, dan vraag ik mij af of veiligheidsverantwoordelijken van evenementen in de openbare ruimte nog wel altijd het juiste doen als het gaat om hun risicoanalyses.
Mijn ervaring is dat organisatoren en hulpdiensten vaak analyseren welke incidenten er, geredeneerd vanuit de aard van het evenement zelf, kunnen plaatsvinden. Denk aan een brand in een kerststal tijdens een kerstmarkt. Ik vraag me echter (bij deze hardop) af, of wij ons voldoende bewust zijn van kennelijk toenemende kans op opzettelijke activistische of zelfs gewelddadige incidenten van buitenaf.
Kennelijk is de behoefte bij bepaalde lieden om een statement te maken, c.q. hun zin door te drukken in onze maatschappij, zodanig prangend geworden dat het goed fatsoen en de veiligheid van anderen niet meer meetellen. Nu kunnen we discussiëren over wat fatsoen inhoudt, maar het houden van acties die het verkeer blokkeren, bestuurlijke overleggen verstoren, kunst onbruikbaar maken, live-uitzendingen beïnvloeden en mensen bedreigen lijkt inmiddels gemeengoed in Nederland.
Nu is het in de evenementenwereld nog geen routine dat een evenement “gekaapt” wordt door activisten die het evenement misbruiken voor hun (on-)zin, maar die kans is dus duidelijk aan het toenemen.
Dat zorgt er volgens mij voor dat we weer opnieuw naar onze risicoanalyses moeten kijken. De organisatie en haar beveiliging kunnen leren van deel 1 van de Saunders Reports; de hulpdiensten kunnen lering trekken uit het 2e deel, maar beiden moeten zich samen(!) preparen voor zaken die eerst minder voorstelbaar waren, maar nu in toenemende mate kansrijk zijn te gebeuren.
Vergelijk ik de aanslag in Manchester met die in Parijs in 2015 (en nog een paar in andere werelddelen in de afgelopen jaren), dan zie ik dat het entreegebied (ook genoemd de perimeter) rondom het evenement bij voorkeur een gebied is waar aanslagplegers hun kans afwachten en hun actie beginnen. Een gebied op de grens van private beveiliging en publieke veiligheid. Voor sommigen een grijs gebied, want waar begint de verantwoordelijkheid van de ene en begint die van de andere partij? En andersom?
Ik hoop van harte dat de hierboven geschetste veranderende werkelijkheid nog even aan evenementen in ons land voorbijgaat, maar mijn gezond verstand zegt dat we met elkaar rekening moeten houden dat die risico’s en misschien ook de huidige werk en denkwijze inzake incidenten tijdens evenementen in de toekomst anders gevalideerd moeten worden.
De verantwoording voor Safety & Security in het perimetergebied wordt voor beide partijen in de nabije toekomst een uitdaging.
Een goed doordachte aanpak begint bij kennis en inzicht. ESI biedt een aantal cursussen op het gebied van “Risicoanalyse door middel van de RISKOM-methode”; “Bepalen Inzet Beveiliging” en het “Beschermen van drukke plaatsen” aan, waarin wij graag met de cursisten deze veranderende risico’s analyseren.
Deze cursussen kunnen aangevuld worden met begeleiding door ESI en CrowdProfessionals in de analyse, planvorming, voorbereiding en uitvoering van veiligheidsmaatregelen.
Graag verneem ik jouw reactie op deze blog, want alleen samen, (hulpdiensten, gemeenten én organisatoren) kunnen we risico’s realistisch valideren, scenario’s integraal uitwerken en praktische maatregelen afspreken.
