Voor de meeste van ons is het moeilijk voor te stellen hoe het voelt om in een mensenmassa zoals de jaarlijkse pelgrimage in Saudi-Arabië te lopen. Tijdens dit ‘evenement’ waar iedere moslim eens in zijn leven bij moet zijn geweest, lopen gelovigen gedurende vijf dagen rituelen door. Omdat iedereen dat tegelijkertijd doet, ontstaan er knelpunten die helaas dit jaar hebben geleid tot een rampscenario.
Verschillende rituelen tijdens de Hadj leveren risico’s op voor de publieksveiligheid. Bijvoorbeeld bij de “drie pilaren” (welke de duivel voorstellen) in Mina, op vijf kilometer van Mekka. Er worden stenen naar de pilaren gegooid, als teken dat pelgrims de zonden afwijzen. Dit jaar ontstond echter opnieuw gedrang en vielen de meeste doden bij dit punt. Saudi-Arabië heeft al eerder stappen ondernomen om de pilaren te vervangen met een zesentwintig meter hoge muur, waardoor de massa beter wordt verspreid. Er zijn nog meer aanpassingen gemaakt om de Hadj beter te laten verlopen, waaronder:
- verbreding van toegangswegen en de aanleg van viaducten om de mensenmassa in goede banen te leiden;
- de inzet van tienduizend bewakers om een oogje in het zeil te houden, op de grond, via camerasystemen en met helikopters.
In de afgelopen jaren is het mede door deze maatregelen een stuk beter gesteld geweest met de publieksveiligheid. Hoe kon het dit jaar dan toch zo misgaan? Uit onderzoek moet nog blijken wat nu precies de oorzaak is geweest van de calamiteit waarbij (naar verluidt) meer dan 1500 doden vielen. Het lijkt erop dat verschillende factoren een rol hebben gespeeld bij de tragische en dodelijke ramp. Een woordvoerder van het Saoedi-Arabische Ministerie van Veiligheid liet doorschemeren dat het probleem kan zijn ontstaan doordat pelgrims niet de vastgestelde routes hebben gevolgd, een uitspraak die tot grote ontevredenheid leidde van andere landen. Zij vinden dat Saoedi-Arabië zelf verantwoordelijkheid moet nemen. Massapsycholoog John Drury, die met ESI samenwerkt en ook aanwezig was op onze landelijke studiedag in Eindhoven, gaf in een artikel aan dat het onderschatten van de psychologie binnen de massa wel eens een belangrijke misser kan zijn geweest.
Hoewel het evenement op zich uniek is, valt er van dergelijke incidenten altijd breder te leren. Hopelijk wordt de komende tijd meer duidelijk over het incident en de achterliggende oorzaken, zodat we ervan kunnen leren. Wordt vervolgd.
Heeft u vragen n.a.v. deze blog? Neem contact met ons op door een e-mail te sturen naar info@esi.email