Brandproeven kleurpoeder: hoe onschuldig is kleurpoeder?

Brandproeven kleurpoeder: hoe onschuldig is kleurpoeder?

Barbara van Dam, Event Safety Institute

De laatste jaren is de populariteit van ‘Color Runs’ sterk gegroeid. Onder meer in Amsterdam, Utrecht, Groniningen en Leeuwarden werden hardlooproutes bedekt met feestelijke kleurenpoeders. Meerdere steden, meerdere organisaties, maar nu blijkt dat bij deze evenementen de nodige risico’s aanwezig waren. Tijdens de Nederlandse Color Runs kwam een aantal van de renners er achter dat het goedje niet afwasbaar was en daar bovenop kregen sommige runners last van hun luchtwegen en ogen na afloop. Maar nu blijkt dat de brandveiligheidsrisico’s aanzienlijk zijn.

Afgelopen juni ging het in Taiwan ontzettend mis met kleurpoeder. Tijdens een feestje in een waterpark werd er gekleurd poeder het publiek ingespoten. Iets wat een feestelijk moment zou moeten zijn, veranderde in een ramp. De kleurpoeder vatte vlam en veranderde in een vuurbal waardoor tweehonderd bezoekers van het evenement zware brandwonden opliepen. Elf slachtoffers zijn later overleden.

Brandweer Amsterdam-Amstelland deed onderzoek naar de brandbaarheid van kleurpoeder onder leiding van Jetty Middelkoop, met als resultaat het rapport “Brandproeven Kleurpoeder” dat in september 2015 werd gepubliceerd. U vindt het in onze bibliotheek.

Het onderzoek is van groot belang voor toekomstige activiteiten met kleurpoeder en biedt opties voor het veiliger omgaan met kleurpoeder tijdens dergelijke evenementen.

Waar zou een organisatie op moeten letten bij het veiligstellen van haar kleurvolle hardlopers? Uit het rapport van Brandweer Amsterdam-Amstelland komt naar voren dat het met name belangrijk is op welke manier het poeder vooraf wordt getest. De beste manier om de brandbaarheid ervan te testen, is als het als een wolk boven open vuur wordt verspreid. De certificaten die worden geleverd bij een verpakking kleurpoeder maken meestal niet duidelijk dat deze wijze de beste testmethode is. De hardlopers hebben waarschijnlijk geen idee van de risico’s die ze letterlijk en figuurlijk lopen. 100% maïsmeel met kleurstof is zéér brandbaar. Het toevoegen van bakpoeder beïnvloedt de brandbaarheid waardoor de poeder minder brandbaar wordt, maar dat is afhankelijk van de gehaltes ervan.

De veiligheid van de hardlopers en de omgeving is dusdanig ter discussie gesteld, dat een onderzoek als dat van Middelkoop niet kon uitblijven. Het gaat om een combinatie van drie factoren: brandbaarheid, ontsteking en verspreidingsmethoden. Het blijkt dat zowel gecertificeerd als niet-gecertificeerd poeder brandbaar is; alleen al een vlam van een aansteker is voldoende om als ontstekingsbron van een poederwolk te functioneren. Niet alleen voor de hand liggende ontstekingsbronnen werden getest. Aangezien Color Runs steeds grotere evenementen worden, is er bijna altijd een podium waar de nodige lichten worden gebruikt. Zo werden er ook halogeenlampen getest als ontstekingsbron, waaruit bleek dat die ook kleurpoeder kunnen ontsteken.

Iedereen die weleens een Color Run heeft gezien, weet dat er om de paarhonderd meter een aantal medewerkers van de organisatie staan die de lopers van een nieuw kleurtje voorzien. Meestal doen ze dit heel eenvoudig met een kleurpoederflesje, om ervoor te zorgen dat de hardlopers niet alleen onder zitten, maar dat het kleurenspektakel van veraf goed te zien is, iets wat het waarschijnlijk ook zo leuk maakt voor de lopers. Maar het wordt toch wel anders wanneer blijkt dat het gebruik van de kleurpoederflesjes voor een perfecte poederwolk zorgt dat zeer gemakkelijk vlam vat wanneer er een ontstekingsbron in de buurt is. Ook werd er gekeken naar het poeder dat al op de grond was neergedaald, aangezien dit ook een van de oorzaken is geweest van het ongeluk in Taiwan. Ook dit poeder, afhankelijk van de mate van opwerveling, verandert zeer gemakkelijk in een indrukwekkende vuurbal wanneer er een ontstekingsbron in de buurt is.

Kan er nog met veel plezier deel worden genomen aan een Color Run, zonder dat de deelnemers bang moeten zijn om gewond te raken of erger? Een kleurpoeder op basis van puur maïsmeel kan eenvoudig worden ontstoken door een kleine vlam of een gloeiend heet oppervlak. Een andere factor die meespeelt is de dichtheid van de poederwolk; het gebruik van een spuitfles geeft een mooi effect, maar vormt ook de ideale ontstekingsmogelijkheid. Het toevoegen van de juiste hoeveelheid bakpoeder kan een oplossing bieden op het gebied van brandveiligheid, maar of het goed is voor de luchtwegen is een ander verhaal.

Het resultaat van het onderzoek bewijst dat er wel degelijk reden is om de kleurpoeders die gebruikt worden tijdens de evenementen goed te beoordelen en niet af te gaan of het gecertificeerd is of niet, want dat blijkt uit het onderzoek niet het verschil te maken. Een algemeen geldend advies is dan ook niet mogelijk, omdat er zoveel verschil zit in de kleurpoeders. De beste optie is als de organisatoren van een run en de brandweer tezamen controleren (en dat op de juiste wijze zoals eerder beschreven) of de poeder die gebruikt gaat worden tijdens het kleurvolle evenement veilig is. En om het op een veilige manier te gebruiken. Uit de aanbevelingen van Brandweer Amsterdam-Amstelland blijkt dat zij graag zou zien dat het aanleveren van een monster van het poeder samen gaat met de vergunningaanvraag, om het advies van de brandweer te voorzien van specifieke testresultaten.

Meer nieuws ›